31 Aralık 2015
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), 25 yaşında. Kuruluşundan itibaren 15 binden fazla işkence mağduruna tıbbi ve psikolojik destek verdi. İşkenceyi belgeledi. Kuruluş öyküsü kısaca şöyle anlatılabilir:
Nevzat Helvacı başkanlığındaki İnsan Hakları Derneği(İHD) Genel Yönetim Kurulu (GYK), işkenceye karşı bir vakıf kurmak amacıyla tüzüğünde değişiklik yapmak için, İHD 1. Olağanüstü Genel Kurulunu 7 Mayıs 1988 tarihinde topladı. O gün, Tüzük’ün 3/3. maddesine “vakıf kurmak” ibaresi eklendi.
12 Eylül askeri darbe döneminde 650 bin kişiye işkence yapılmıştı. İşkence, darbe dönemi sonrasında da devam ediyordu ve tahribatları çok büyüktü. Şartlar, işkence teşhis ve tedavisi için ve işkenceye karşı mücadele için, ayrı, özel bir oluşuma gitmeyi zorunlu kılmaktaydı. İHD, bu ihtiyaca cevap vermek istiyordu.
İHD GYK 6 Ağustos 1988 günlü,16/5 numaralı kararında “Türkiye’de işkence ve tedavi merkezinin kurulması yolunda komisyonlar oluşturmaya ve çalışmaların yürütülmesi için genel sekreterliğin yetkili kılınmasına ve bu merkezin kurulmasının sağlanması için İnsan Hakları Vakfının kurulma girişimlerinin yürütülmesine” karar verdi.
İHD GYK, 15.8.1989 tarihinde, 10/1 sayılı kararını aldı. Karar, “1.Olağanüstü Genel Kurul kararı uyarınca İnsan Hakları Vakfının ve rehabilitasyon merkezinin kuruluşunu gerçekleştirmek üzere Merkez Yürütme Kurulunun yetkili kılınmasına ve bu doğrultuda kişi ve kuruluşlarla her türlü bağlantının kurulmasına ve Vakıf Senedinin Genel Başkanca imzalanmasına…” şeklindeydi.
İHD’nin içeride dayanışma içerisinde olduğu en önemli güç TTB ve onun değerli yönetici ve üyesi hekimler ve bu alandaki sağlıkçılardı. Uluslararası planda ise merkezi Danimarka’da bulunan RCT/IRCT idi.
İHD Merkez Yürütme Kurulu 11 Ekim 1989 tarihinde Vakıf malvarlığı ile ilgili olarak,
“Genel Yönetim Kurulunun 15.8.1989 gün ve 10/1 sayılı kararı uyarınca, İnsan Hakları Vakfı kurucusu olarak derneğin katılma payı olarak 18.000.000 TL (onsekizmilyon Türk lirası) vermesine ve bu paranın diğer kurucu üyelerin payları ile birlikte Vakıf hesabına depo edilmesine…” şeklinde karar aldı.
Yavuz Önen, Haldun Özen ve Hüsnü Öndül Vakıf senedi hazırlanması ve mahkeme işlemleri konusunda çalışmalar yapmakla görevlendirildiler. RCT/IRCT ile ilişkilerde Okan Akhan ve Veli Lök’ün olağanüstü etkili çalışmaları ve katkıları oldu.
Tescil davası için Av. Aydın Gürel ve Av. Aykut Başçıl vekalet üstlendiler.
Ankara 14. Asliye Hukuk Mahkemesi 15/2/1990 tarihinde E: 1989/797, K: 1990/90 sayılı “tescil” kararını verdi, Yargıtay kararı onadı ve karar Resmi Gazete’nin(RG) 30 Aralık 1990 tarihli, 20741 sayılı, 25. sayfasında yayımlandı .
Kurucular, RG’de yayımlanan listeye göre, İHD ve 32 gerçek kişiden oluşuyordu.
Şöyle: İHD, Nevzat Helvacı, Leman Fırtına, Akın Birdal, Mustafa
Ekmekçi, Mahmut Tali Öngören, Ata Soyer, Mehmet Selim Ölçer, Aziz Gürsoy, Ergin
Atasü, Fevzi Bahattin Argun, İhsan Atar, Halit Çelenk, Haldun Özen, Gençay Gürsoy, Veli
Lök, Veli Devecioğlu, İbrahim Emil Çelik Sandalcı, Bekir Doğanay, Ömer Faruk Yenigün,
Murat Yetkin, Haşim Aydıncak, Lalezar Mürşitpınar, Doğan Taşdelen, Okan Akhan, Hüsnü
Öndül, Muzaffer Erdost, Alpaslan Berktay, Zeki Tavşancıl, Nart Bozkurt, Yavuz Önen, Mehmet Vural, Nusret Fişek.
Kuruculardan Leman Fırtına, Mustafa Ekmekçi, Mahmut Tali Öngören, Ata Soyer, Ergin Atasü, İhsan Atar, Halit Çelenk, Haldun Özen, Veli Devecioğlu, İbrahim Emil Çelik Sandalcı, Alpaslan Berktay, Nusret Fişek ve İHD’nin TİHV’nin kurulması için aldığı kararlarda imzaları olan İbrahim Tezan, Nuri Karacan, Jülide Gülizar, Mehmet Şerifoğlu sonraki zamanlarda sonsuzluğa yürüdüler. Unutulmayacaklar.
TİHV, 25 yıldır, özel olarak işkenceye karşı ve genel olarak insan haklarının korunması ve geliştirilmesi için, hayranlık uyandıran etkili bir mücadele veriyor.
Teşekkürler TİHV. Emek veren herkese teşekkürler. Yolunuz açık olsun.