Hüsnü Öndül’ün 30.06.2016 Evrensel Gazetesi’nde yer alan yazısı…
Venedik Komisyonu, Türkiye’de uygulanmakta olan sokağa çıkma yasakları konusunda “Görüş Raporu” hazırladı. Rapor 13 Haziran 2016 tarihli ve sayı numarası 842/2016. Rapor, İHOP tarafından Türkçe’ye çevrildi. Rapor’ahttp://www.aihmiz.org.tr/files/Sokaga_Cikma_Yasaklarinin_Yasal_Cercevesi_Hakkinda_Gorus_Raporu.pdf adresinden ulaşmak mümkün.
Raporda, uluslararası yasal çerçeve hatırlatıldıktan sonra, ulusal yasal çerçeveye geçiliyor ve anayasal hükümler ile yasal düzenlemelere değiniliyor. Uygulanan sokağa çıkma yasaklarının yasal dayanakları analiz ediyor. Venedik Komisyonu, raporlarının “sonuçlar” bölümünde (93-98 paragraflarda) özetle şöyle denmektedir:
Komisyon, 2015 yaz aylarından beri sürmekte olan silahlı çatışmalardan ve bu çatışmaların yol açtığı ve sivil kayıplar dahil can kayıplarından ve büyük maddi hasarların yaşandığı gelişmelerden kaygı duymaktadır. (paragraf 93).
Komisyon, yetkili makamların terörle mücadeledeki çabaları ve kararlılıklarını meşru olarak görmektedir. (paragraf 94). Bununla birlikte, Komisyon bu mücadelenin hukukun üstünlüğü ilkesi çerçevesinde yapılması gerektiğini vurgulamaktadır. (paragraf 95).
Operasyonlar ve alınan tedbirler, o arada sokağa çıkma yasakları, kaçınılmaz olarak hak ve özgürlükleri kısıtlamaktadır. Bununla birlikte yetkili makamlar olağanüstü hal ilanı yoluna gitmemişlerdir. (paragraf 96).
Yetkili makamlar Venedik Komisyonu’na, olağanüstü hal için bütün koşulların bulunduğunu ancak hak ve özgürlükleri koruma düşüncesiyle bu yola gitmediklerini iletmişlerdir. (paragraf 97).
98-101. paragraflarda ise aynen şöyle değerlendirmeler yer alıyor:
* Bu nedenle Komisyon, 2015 Ağustos ayından bu yana uygulanan sokağa çıkma yasaklarının, Türkiye’de sokağa çıkma yasağı dahil olmak üzere istisnai tedbirleri düzenleyen anayasal ve yasal çerçeveye dayanmadığını dikkate almaktadır. Herhangi bir sokağa çıkma yasağının bu çerçeveye uyabilmesi için Anayasanın 119 ila 122. Maddesinde öngörüldüğü gibi olağanüstü hal ilanı ile bağlantılı olması gerekmektedir. Bu da, Komisyonun daha önceki çalışmalarında benimsemiş olduğu, fiili olağanüstü yetkilerden kaçınılması ve bu olağanüstü yetkilerin, temel haklara ilişkin yükümlülüklere aykırı alınan tedbirlerin ve bu tedbirlerin alınma nedenlerinin uluslararası örgütlere bildirilmesi yükümlülüğü de dahil olmak üzere çeşitli yükümlülükler ve güvencelerle birlikte resmen ilan edilmesinin, bu sayede bu tedbirlerin uluslararası örgütlerin denetimine açılmasının veya Mecliste tartışılmasına ve onaylanmasına imkan vermenin daha iyi olduğu yönündeki yaklaşımına da uygundur. (Paragraf 98).
* Venedik Komisyonunun görüşüne göre, sokağa çıkma yasağı kararlarının dayandırıldığı İl İdaresi Kanunu ve kararların kendileri Anayasada yer alan ve Türkiye’nin temel haklar alanındaki uluslararası yükümlülüklerinden, özellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden ve ilgili içtihatlardan doğan yasallık şartlarını karşılamamaktadır. (Paragraf 99).
* Venedik Komisyonu, bu durumu düzeltmek için Türkiye’deki yetkili makamları özellikle aşağıdaki tavsiyeleri uygulamaya davet etmektedir:
* Sokağa çıkma yasağı ilan ederken yasal dayanak olarak İl İdaresi Kanununun hükümlerine başvurulmaması ve sokağa çıkma yasağı kararları dahil olmak üzere tüm olağanüstü tedbirlerin, Türkiye’de istisnai tedbirlere ilişkin yürürlükte bulunan anayasal ve yasal çerçeveye uygun şekilde alınması ve bu esnada ilgili uluslararası standartların gözetilmesi ve temel hakların korunmasıyla ilgili ulusal ve uluslararası yükümlülüklere uyulması;
* Olağanüstü hallere ilişkin yasal çerçevenin, olağanüstü hal resmen ilan edildiğinde, sokağa çıkma yasağı gibi tüm istisnai kararların ve tedbirlerin, etkin bir yasallık denetimine, özellikle de bu tedbirlerin gerekliliği ve orantılılığı bakımından bir denetime tabi olmasını sağlayacak şekilde gözden geçirilmesi;
* Olağanüstü Hal Kanununda gerekli tüm değişiklikleri yaparak, sokağa çıkma yasaklarının uygulanmasına ilişkin maddi, usulle ilgili ve geçici düzenlemelerin, özellikle de sokağa çıkma yasağı kararlarının tabi olması gereken koşulların ve korumaların (Meclis ve yargı denetimi dahil) kanunda açıkça tanımlanması (paragraf 100).
* Venedik Komisyonu, Türkiye’deki yetkili makamlara ihtiyaç duydukları her türlü yardımı sunmaya hazırdır. (Paragraf 101).
İnsan hakları savunucularını “rapor hazırlıyorlar” diye tehdit edenlere duyurulur.
https://www.evrensel.net/yazi/76957/venedik-komisyonu-raporu