28 Temmuz 2016
Türkiye, yakın dönem tarihinde son sıkıyönetim uygulamasını kısmi olarak Kasım 1978’de yaşamaya başlamış ve bu uygulama, 12 Eylül 1980 askeri darbesi ile kalıcılaşarak 19 Temmuz 1987’ye kadar devam etmiştir. 1984 senesinden itibaren kaldırılmaya başlanan sıkıyönetim uygulaması yerine ise kimi illerde olağanüstü hal uygulaması devreye sokulmuştur. Ağırlıklı olarak Türkiye’nin Doğu ve Güney Doğusunda pek çok ili kapsayacak şekildeki uygulanan bu OHAL ise 46 kez uzatılarak 30 Kasım 2002 yılına kadar sürmüştür. Kısacası Türkiye halkları 24 yıl boyunca zaman zaman ülkenin tamamında ya da bir bölümünde ama kesintisiz olarak temel hak ve özgürlüklerin sınırlandığı/kısıtlandığı sıkıyönetim/olağanüstü hal rejimi altında yaşamıştır.
OHAL ilanları önemli ölçüde Ecevit hükümeti döneminde kısmileştirilmiş, son olarak ise iki ilde (Diyarbakır ve Şırnak) devam eden olağanüstü hal uygulaması 30 Kasım 2002 tarihinde Adalet ve Kalkınma Partisi döneminde uzatılmayarak tamamen sonlandırılmıştır.
Özel olarak ise, 23 Temmuz 2016 tarihli Resmi Gazetede 667 sayılı Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında alınan tedbirlere ilişkin yayınlanan ilk Kanun Hükmünde Kararname’nin 6. maddesinin 1. fıkrasının a bendi ile gözaltı süresinin 30 güne kadar çıkarılması ile gerek Anayasanın 15/2. fıkrasında, gerekse de AİHS’in 15. maddesinde güvence altına alınan işkence, kötü muamele ve onur kırıcı davranış yasağı -ki bu mutlak bir yasaktır- ihlal edilmektedir.
Türkiye tarihinde 12 Eylül 1980 askeri darbesi sonrası olağanüstü hal koşullarında uzatılan gözaltı süreleri 1997 yılında 30 günden 10 güne düşürülmüştür (Daha sonra 2002’de ise 7 güne indirilmiştir). Bu bilgi ışığında, 23 Temmuz 2016 tarihi itibariyle OHAL koşullarında 30 güne kadar uzatılmış olan gözaltı süresinin anlamını ortaya koymak adına 1980’den bugüne olağanüstü hal kanunlarına göre düzenlenmiş azami gözaltı sürelerine ilişkin tabloyu bilginize sunuyoruz.
Saygılarımızla,
Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi
To view the table in English visit our web site.