Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
30 Kasım – 02 Aralık 2019 Günlük İnsan Hakları Raporu
(12/001) Güneydoğu’da Operasyonlar ve Saldırılar…
29 Kasım 2019 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçesinde zırhlı bir polis aracının geçişi sırasında önceden yerleştirilmiş patlayıcının infilakı sonucunda 2 polis memurunun yaralandığı öğrenildi.
30 Kasım 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Diyarbakır’ın Lice ilçesinin kırsal alanında 3 Kasım 2019 tarihinde güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 1 HPG militanının öldüğü öğrenildi.
1 Aralık 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Şırnak’ın Uludere ilçesinin kırsal alanına yönelik hava harekatında 6 HPG militanının öldüğü öğrenildi.
(12/002) Iğdır’da Saldırıya Maruz Kalan Gazeteci…
Gazeteci Metin Işık’ın, 27 Kasım 2019 tarihinde aralarında Iğdır Ülkü Ocakları başkanının da olduğu bir grubun saldırısına maruz kaldığı öğrenildi. Basında yer alan haberlerde saldırı gerekçesinin Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) milletvekili Yaşar Karadağ hakkında yazdığı yazılar olduğu iddia edildi. Iğdır Valiliği konuyla ilgili yaptığı açıklamada 4 kişinin gözaltına alındığını duyurdu.
(12/003) Cezaevinde Sağlık Hakkı Engellenen Mahpus…
2 Aralık 2019 tarihinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın avukatı Aygül Demirtaş’ın sosyal medya yoluyla yaptığı açıklamadan, 26 Kasım 2019 tarihinde Selahattin Demirtaş’ın tutulduğu Edirne F Tipi Cezaevi’nde göğüs sıkışması ve nefes alamama sebebiyle bilincinin kapandığı, cezaevine gelen ambulansla kendisine acil tıbbi müdahale yapıldığı öğrenildi. Açıklamada cezaevi doktorunun ve avukatlarının hastaneye sevk talebine rağmen Selahattin Demirtaş’ın 7 gün boyunca hastaneye sevk edilmediği bildirildi. 2 Aralık 2019 tarihinde Selahattin Demirtaş’ın hastaneye kaldırıldığı öğrenildi.
(12/004) Cezaevinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
1 Aralık 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, TSK’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik harekatına ilişkin sosyal medya paylaşımları nedeniyle 11 Ekim 2019 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan ve tutuklanarak Bakırköy Kadın Cezaevi’ne götürülen Esin Kavruk’un Terörle Mücadele Şubesi’nin ve savcılığın talebi üzerine 11 Kasım 2019 tarihinde zorla Adli Tıp Kurumu’na götürülmüş, burada İstanbul 5. Sulh Ceza Mahkemesi’nin kararıyla kendisinden DNA örneği alınmak istenmişti. 30 Kasım 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, 28 Kasım 2019 tarihinde Esin Kavruk’un tutulduğu B-6 koğuşunun cezaevi müdürleri ve gardiyanlar tarafından basıldığı, koğuştaki tutulan kadınların işkence ve kötü muameleye maruz kaldıkları öğrenildi. Esin Kavruk’un avukatı Gülizar Tuncer, basında yer alan ifadelerinde şunları belirtmektedir: “Birinci müdür, Dilek Geçkin’in saçlarından tutup çekiyor. Başgardiyan, Esin Kavruk’un saçından çekip sürüklüyor. Bütün kadınları yerlerde sürükleyerek, tekmeleyip, kalkanları ile darp ederek, postalları ile kadınların ellerini ve bacaklarını eziyorlar. Bedenlerinde bu darp izleri var. Bazı kadın tutukluların kafalarını duvarlara çarpıyorlar. Dilek Geçkin’e cinsel organına tekmeler atıyorlar, o yüzden durumu çok kötü, yürüyemiyor şu anda. Kadın tutukluları yerlerde sürükleyip işkence ederek, tek kişilik hücrelere atıyorlar”. Jandarma tarafından Haseki Devlet Hastanesi’ne götürülen Esin Kavruk’un burada Terörle Mücadele Şubesi polisleri tarafından doktorun bulunmadığı bir odada fiziksel şiddet uygulanarak tükürük örneğinin alındığı, Esin Kavruk’un maruz kaldığı şiddeti belgeleyen bir rapor aldığı öğrenildi. Ayrıca Sadri Konur Hastanesi’ne sevk edilen Dilek Geçkin ile Zuhal Sürücü isimli mahpusların da maruz kaldıkları şiddeti belgeleyen raporların bulunduğu bildirildi.
1 Aralık 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Patnos L Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpuslara sıcak su verilmediği, verilen suyun ise kirli olduğu ve mahpuslarda cilt ve diş hastalıkları başta olmak üzere çeşitli sağlık sorunlarına yol açtığı ve mahpusların hastane sevklerinin yapılmadığı öğrenildi.
(12/005) Mardin’de Gözaltında İşkence, Kötü Muamele ve Ajanlık Dayatması…
29 Kasım 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, 27 Kasım 2019 tarihinde Mardin’de yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan Halkların Demokratik Partisi (HDP) Gençlik Meclisi üyesi 7 kişiden Azat Akansel’in baskın sırasında plisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve buna bağlı olarak başından yaralandığı öğrenildi. Ayrıca gözaltında Mardin Artuklu Üniversitesi öğrencisi 1 kişinin “sohbet” adı altında ifade alan polisler tarafından “Seni bu okuldan mezun ettirmeyeceğiz. Hocaların hepsiyle tek tek görüşürüz. Biz seni hiçbir yerde rahat bırakmayız. Abilerin olalım, sana her konuda yardımcı oluruz. Daha elektriğini açtırmamışsın yazık bu kışta elektriksiz kalacaksın. Bize yardımcı ol, arkadaş olalım istediğini yap” denilerek ajanlığa zorlandığı bildirildi.
(12/006) Ankara’da “İşimi Geri İstiyorum” Eylemine Polis Müdahalesi…
KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için 1118 gündür direnişte olan kamu emekçileri tarafından Ankara Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları Anıtı önünde 29, 30 Kasım ve 1 Aralık 2019 tarihlerinde saat 13.30 ve 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamalarına polis müdahale etti.
29 Kasım 2019 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Alev Şahin) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Mehmet Dersulu ve Alev Şahin) gözaltına alındığı öğrenildi.
30 Kasım 2019 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Merve Demirel) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Alev Şahin ve Merve Demirel) gözaltına alındığı öğrenildi.
1 Aralık 2019 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Merve Demirel) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Merve Demirel) gözaltına alındığı öğrenildi.
Buna göre, 29, 30 Kasım ve 1 Aralık 2019 tarihlerinde Yüksel Caddesi üzerinde yapılmak istenen basın açıklamalarında 12 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi.
(12/007) İstanbul’da Cumartesi Anneleri Buluşmasına Polis Engeli…
30 Kasım 2019 tarihinde, Cumartesi Anneleri’nin İstanbul Galatasaray Meydanı’nda 23 yıldır gerçekleştirdiği buluşmaların 766.’sı öncesinde Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla kapatan polis, açıklamanın meydanda yapılmasına izin vermedi. Engelleme üzerine insan hakları savunucuları ve siyasi parti temsilcileri İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi’nin bulunduğu sokakta bir basın açıklaması yaptı.
(12/008) İstanbul’da İnsan Hakları Savunucularına Polis Engeli…
İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi Hapishane Komisyonu tarafından hasta mahpusların serbest bırakılması talebiyle 30 Kasım 2019 tarihinde 401. kez düzenlenmek istenen “F Oturumu”na, Galatasaray Meydanı’na çıkan tüm sokakları barikatlarla kapatan polis tarafından izin verilmedi. İnsan hakları savunucuları, bu engelleme üzerine İHD İstanbul Şubesi binasında açıklama yaptı.
(12/009) İstanbul’da Kültür Merkezi’ne Polis Baskını…
29 Kasım 2019 tarihinde İstanbul’da bulunan İdil Kültür Merkezi’nin polis tarafından basıldığı, 6 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi. Gözaltına alınanların isimleri: Grup Yorum üyeleri Sultan Gökçek, Bergün Varan ile Tuğçe Tayyar, Coşkun Öztekin, Hüseyin Kütük ve Yusuf Gülen. 2 Aralık 2019 tarihinde mahkemeye çıkarılan 3 kişi (Sultan Gökçek, Bergün Varan ve Tuğçe Tayyar) tutuklandı. Son 2 yıl içinde 10. kez polis tarafından İdil Kültür Merkezi’nde bulunan enstrümanların tahrip edildiği öğrenildi.
(12/010) Antep’te Polis Tarafından Basılan Siyasi Parti Binaları ve Gözaltına Alınan Kişiler…
14 Kasım 2019 tarihinde Antep’te Halkların Demokratik Partisi (HDP) il binası ile Şahinbey ve Şehitkamil ilçe binalarına ve evlere yapılan baskınlarda gözaltına alınan HDP ve Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) üye ve yöneticisi 57 kişiden adli kontrol şartıyla serbest bırakılan 10 kişi hakkında savcılığın yaptığı itiraz üzerine söz konusu 10 kişi 1 Aralık 2019 tarihinde mahkeme tarafından tutuklandı. Tutuklananların isimleri: HDP Antep il Eş Başkanı Sultan Bayındır, il yöneticisi Mustafa Tunç, HDP Parti Meclisi üyesi Ömer Faruk Koç ile Şefik Sondu, Durri Kaygusuz, Fadile Dikici, Cumali Taşçı, Ramazan Kuas, Azime Bali ve Müslüm Özkan. Söz konusu soruşturma kapsamında tutuklananların sayısı 35 oldu.
(12/011) İstanbul’da Gözaltına Alınan Gazeteciler…
Mezopotamya Haber Ajansı muhabirleri Sadiye Eser ve Sadık Topaloğlu’nun 29 Kasım 2019 tarihinde İstanbul’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alındıkları ve 24 saatlik avukat görüş yasağı getirildiği öğrenildi.
(12/012) Ankara’da Gözaltına Alınan Kişiler…
27 Kasım 2019 tarihinde Ankara’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan ve aralarında HDP, İnsan Hakları Derneği (İHD) ve Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) yönetici ve üyelerinin de bulunduğu 14 kişiden 1’i (Ethem Özgan) ev hapsi şartıyla, 2 kişi (Şehriban Kavak ve Nuri Ağırman) adli kontrol şartı ve yurtdışı yasağıyla, 11 kişi ise (İHD Ankara Şube Eş Başkanı Fatin Kanat, SES yöneticileri Fikret Çalağan ve Belkıs Yurtsever, HDP Parti Meclisi üyesi Bereket Kar, HDP üyesi Mazhar Yerlikaya, Şehriban Başak, Ethem Özgan, Sabahattin Karlı, Kemal Akalın, Ziya Cebeci) yurtdışı yasağıyla 29 Kasım 2019 tarihinde serbest bırakıldı.
(12/013) Şırnak’ta Gözaltına Alınan Kişi…
29 Kasım 2019 tarihinde Şırnak’ın İdil ilçesinde yol kontrolü sırasında hakkında yakalama kararı olduğu gerekçesiyle Mervan Dündar isimli kişi gözaltına alındı. Mervan Dündar Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesinde 13 Kasım 2019 tarihinde kendisini polis olarak tanıtan kişiler tarafından kaçırılmaya çalışıldığı iddiasıyla emniyete şikayette bulunmuş, daha sonra İnsan Hakları Derneği’ne (İHD) başvuru yapmıştı.
(12/014) Hatay’da Gözaltına Alınan Kişi…
Gezi Parkı eylemleri sırasında Hatay’da polisin müdahalesi sonucu yaşamını yitiren Ahmet Atakan’ın annesi Emsal Atakan’ın 30 Kasım 2019 tarihinde gözaltına alındığı, 1 Aralık 2019 tarihinde ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı öğrenildi. Emsal Atakan’ın sosyal medya hesabından yaptığı Dilek Doğan ile ilgili bir paylaşımı gerekçe gösterilerek hakkında açılan dava kapsamında gözaltına alındığı öğrenildi.
(12/015) Diyarbakır’da Gözaltına Alınan Kişiler…
Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde 29 Kasım 2019 tarihinde ‘6415 sayılı terörizmin finansmanının önlenmesi hakkında kanuna muhalefet etmek’ suçlamasıyla gözaltına alınan 7 kişinin (N. S., B. S., Ç. K., A. Ç., Y. U., İ. U. ve Y. S.) 30 Kasım 2019 tarihinde serbest bırakıldığı öğrenildi.
(12/016) Van’da Gözaltına Alınan Kişiler…
26 Kasım 2019 tarihinde Van’da yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan 20 kişiden 5’i ‘örgüt propagandası yapmak’ ve ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla 29 Kasım 2019 tarihinde tutuklandı, 15 kişi ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. Tutuklanan kişilerin isimleri: İzzet Işık, Nihat Işık, Hazar Dayan, Harun Boğa ve Ferhat Arslanboğa.
(12/017) Diyarbakır 5 Haziran Davası…
Diyarbakır’da 5 Haziran 2015 tarihinde HDP tarafından düzenlenen mitinge yönelik bombalı saldırıyla ilgili Sincan Batı Adliyesi 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 29 Kasım 2019 tarihinde devam edildi. Duruşmada sanık avukatı Savaş Kaya’nın müşteki avukatlarına sözlü ve fiziksel saldırıda bulunduğu, duruşma salonundan çıkarıldığı ancak hakkında suç duyurusunda bulunma talebinin mahkeme tarafından reddedildiği öğrenildi. Duruşmada esas hakkındaki mütalaasını açıklayan savcılığın, sanık Burhan Gök’ün mahkumiyetine yeterli delil bulunmadığından beraatına; diğer sanıklar İsmail Korkmaz, Mustafa Kılınç, Orhan Gönder’in ‘eylemleri tasarlayarak bombayla kasten öldürme’ suçundan 4’er kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası; ayrıca 216 kişiye yönelik ‘tasarlayarak kasten öldürmeye teşebbüs’ suçundan ayrı ayrı ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası; ‘Anayasa’yı ihlal’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet cezası; ‘tehlikeli maddelerin izinsiz bulundurulması ve el değiştirilmesi’ suçundan ağırlaştırılmış müebbet cezası ile cezalandırılmalarını talep ettiği öğrenildi. Mahkeme duruşmayı 13 Aralık 2019 tarihine erteledi.
(12/018) Van’da Yargılanan Polis Amiri…
1 Aralık 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, 22 Temmuz 2016 yılında Van’da gözaltına alınan ve götürüldüğü Gürpınar İlçe Emniyet Müdürlüğü’nde işkenceye maruz kalan Koçer Sason Yapıcı hakkında ‘görevli memura hakaret’ ve ‘görevi yaptırmamak için direnme’, emniyet amiri M. A. K. hakkında ise ‘yaralama’ iddiasıyla Gürpınar Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davada mahkemenin Yapıcı’yı 1 yıl 7 ay hapis cezası ile cezalandırdığı öğrenildi. Polis amiri M. A. K.’nin ise “Koçer Sason Yapıcı’nın tehditleri ve şiddeti karşısında duyduğu hiddetli elemin etkisi altında darp yoluna başvurduğu dosyadaki raporlardan anlaşılmaktadır” denilerek beraatına karar verildiği bildirildi.
(12/019) HDP Eski Eş Genel Başkanı’nın Yargılandığı Dava…
HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında ‘kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret’ iddiasıyla Viranşehir 1. Asliye Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 29 Kasım 2019 tarihinde görüldü. Mahkeme Selahattin Demirtaş’ın beraatına karar verdi. 4 Ağustos 2013 tarihinde Ceylanpınar’da barış çadırı kurmak üzere yola çıkan dönemin Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve beraberindeki konvoyu Viranşehir çıkışında durduran polis, konvoya uyarı yapmaksızın gaz, plastik mermi ve TOMA’larla müdahale etmişti. Bu müdahaleye tepki gösteren Selahattin Demirtaş hakkında dava açılmıştı.
(12/020) Van’da Yargılanan Kişiler…
8’i tutuklu 28 kişi hakkında Demokratik Toplum Kongresi (DTK) delegesi oldukları gerekçesiyle Van 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 29 Kasım 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme tutuklu 8 kişinin (Bazi Aslan, Çetin Uyar, Ramazan Duman, Hakan Demir, Faysal Parlak, Mehmet Ali Sönmez, Mesut Erzengin ve Abdulsettar Güneş) tahliyesine karar verdi ve duruşmayı erteledi.
DTK faaliyetlerine yönelik bir soruşturma kapsamında 21 Mart 2019 tarihinde gözaltına alınan 28 kişiden 8’i 26 Mart 2019 tarihinde ‘örgüt üyesi olma’ gerekçesiyle tutuklanmıştı.
(12/021) Darbe Girişimiyle İlişkilendirilerek Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Kişiler…
29 Kasım 2019 tarihinde Ankara’da eski emniyet müdürü Mete Cengiz, İngiltere’den Türkiye’ye gelen O. Ö. İsimli 1 kişi İstanbul Havalimanı’nda gözaltına alındı.
29 Kasım 2019 tarihinde yasadışı yollardan Yunanistan’a gitmeye çalıştıkları iddiasıyla Edirne’de gözaltına alınan 7 kişiden 6’sı aynı gün çıkarıldıkları mahkeme tarafından tutuklandı.
(12/022) Pasaportuna El Konulan Gazeteci…
1 Aralık 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, gazeteci Hasan Cemal’in pasaportuna İstanbul Havalimanı’nda yurt dışına çıkış yasağı gerekçesiyle el konulduğu öğrenildi. Söz konusu yasağın 11 Kasım 2019 tarihinde konulduğu bildirildi.
(12/023) İptal Edilen Sarı Basın Kartları…
TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Cumhurbaşkanlığı’nın 2020 yılı bütçesinin görüşüldüğü 30 KAsım 2019 tarihli oturumda konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın 15 Temmuz 2016 tarihinden bu yana “milli güvenliğe tehdit oluşturan yapılarla aidiyeti, irtibatı veya iltisakı olduğu” iddiasıyla 685 basın mensubunun basın kartının iptal edildiğini belirttiği öğrenildi.
(12/024) Etkinliklerin Yasaklandığı İller…
Hakkari Valiliği 29 Kasım 2019 tarihinde yaptığı açıklama ile il genelinde açık alanlarda düzenlenecek gösteri yürüyüşü, açık hava toplantısı, basın açıklaması, oturma eylemi, stant açma, imza kampanyası, konser, şenlik, vb. her türlü eylem ve etkinlikler ile el ilanı, broşür, afiş vb. materyalin asılması ve dağıtılmasını 30 Kasım 2019 itibarıyla 15 gün süreyle yasakladığını duyurdu. Bu kararla Hakkari’de 4 Nisan 2019 tarihinden bu yana kesintisiz uygulanan eylem ve etkinlik yasağı 255 güne uzatılmış oldu.
Antep Valiliği 30 Kasım 2019 tarihinde yaptığı açıklama ile il genelinde açık alanlarda düzenlenecek gösteri yürüyüşü, açık hava toplantısı, basın açıklaması, oturma eylemi, stant açma, imza kampanyası, konser, şenlik, vb. her türlü eylem ve etkinlikler ile el ilanı, broşür, afiş vb. materyalin asılması ve dağıtılmasını 30 Kasım 2019 itibarıyla 15 gün süreyle yasakladığını duyurdu. Bu kararla Antep’te 22 Ağustos 2019 tarihinden bu yana kesintisiz uygulanan eylem ve etkinlik yasağı 115 güne uzatılmış oldu.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumantasyon@tihv.org.tr adresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3] https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4] https://twitter.com/insanhaklari
[5] Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, Tr724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, Deutsche Welle, Reuters, AFP.