Ülkenin pek çok kentinde bayram şenliği şeklinde gerçekleşen 1 Mayıs kutlamalarının, İstanbul’da başta işkence ve diğer kötü muamele yasağı, toplanma ve gösteri yapma özgürlüğü olmak üzere pek çok hak ve özgürlüğün ihlal edilerek kaos içinde yaşanması kabul edilemez. Anayasa Mahkemesi kararlarına uyulmalı, işkence ve diğer kötü muameleyi sıradanlaştıran her türlü söylem ve tutumdan derhal vazgeçilmeli.
Bugün İstanbul’da adeta ilan edilmemiş bir OHAL yaşandı, yaşanıyor. Valilik, 30 Nisan 2024 tarihinde yaptığı basın açıklaması ile 1 Mayıs etkinlikleri nedeniyle alınan tedbirleri kamuoyuna duyurmuştur. Buna göre, il genelinde karayolu trafiğine kapatılacak yollarda kısıtlama uygulamaları saat 04.00 itibariyle, deniz ve raylı sistem ulaşım ağlarındaki kısıtlama uygulamaları ise saat 05.30 itibariyle başlatılmıştır. Valilik, bu kapsamda Fatih ilçesinde 13, Beyoğlu ilçesinde 25, Şişli ilçesinde 24, Beşiktaş ilçesinde 9 ve D-100 karayolunda ise 7 noktada ulaşımı kara yolu trafiğine kapatmış, pek çok hatta deniz ve raylı sistem ulaşımını durdurmuştur.
Bir doğal afet koşullarında dahi alınmaması gereken bu tedbirler sadece İstanbul’da yaşayanları değil çeşitli gerekçelerle İstanbul’a gelmiş yerli ve yabancı misafirleri de olumsuz biçimde etkilemiş, kent yaşamını adeta felce uğratmıştır. Milyonlarca insanın seyahat özgürlüğünü ihlal etmiştir.
1 Mayıs kutlamaları için Taksim’e çıkmak isteyen sendika, sivil toplum kuruluşu, meslek odası ve siyasi parti üye ve yöneticileriyle kolluk güçleri arasında yasaklama ve kısıtlamalar nedeniyle gergin anlar yaşandıkları basına yansımıştır. Benzer durumlarda hep yaşandığı gibi, hiçbir şekilde müzakereye yanaşmayan kolluk güçleri bir kez daha evrensel hukukta ve ülke yasalarında tanımlanan zor kullanma yetkisinin çok ötesine geçen, kural dışı, denetlenmeyen bir şiddet uygulamıştır. Bu şiddet, siyasal iktidar tarafından yıllardır görmezden gelinerek cezalandırılmadığı, hatta teşvik edilerek bir idare tekniği haline getirildiği için sıradanlaşarak gündelik yaşamın bir parçası haline gelmiştir. Bugün de İstanbul’da kalkan, cop, göz yaşartıcı kimyasal ajanlar ve plastik mermi, kaba dayak vb. şiddet araç ve yöntemleri kullanılarak en az 210 kişi gözaltına alınmıştır. Çok sayıda kişi de yaralanmıştır. Basına yansıyan görüntülerden, bazı kişilerin yere yatırılıp üzerlerine diz veya ayak dayamak suretiyle nefessiz bırakıldığı ve ters kelepçe uygulandığı anlaşılmaktadır.
Tüm bu yöntemler işkence ve diğer kötü muamele niteliğindedir. Yıllardır söylediklerimizi sabır ve ısrar göstererek bir kez daha dile getirmek istiyoruz: İşkence Türkiye’nin de bir parçası olduğu evrensel insan hakları hukuku tarafından mutlak olarak yasaklanmıştır. Hiçbir meşru gerekçesi yoktur. Çünkü insan onurunu ayaklar altına alan bir edim olduğu için insanlığa karşı suçtur.
Diğer yandan; 1 Mayıs kutlamaları için Taksim Meydanı’nın yasaklanması, daha da ötesi tüm kentin kolluk güçleri ile adeta abluka altına alınması toplantı ve gösteri yapma özgürlüğünün ihlalidir. Nitekim Anayasa Mahkemesi, Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) ile Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu’nun (KESK) başvurusu üzerine aldığı 15 Aralık 2023 tarih ve 32400 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan kararında, Taksim Meydanı’nda 1 Mayıs kutlamalarının yasaklanmasını Anayasa’nın 34. maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlali olarak değerlendirmiştir. Tıpkı Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na Galatasaray Meydanı’nın yasaklanmasında olduğu gibi…
Sonuç olarak; tüm dünyada, hatta ülkenin pek çok kentinde bayram şenliği şeklinde gerçekleşen 1 Mayıs kutlamalarının, İstanbul’da başta işkence ve diğer kötü muamele yasağı, toplanma ve gösteri yapma özgürlüğü olmak üzere pek çok hak ve özgürlüğün ihlal edilerek kaos içinde yaşanması kabul edilemezdir.
İnsan hakları ve demokrasi değerlerine aykırı bu durumun derhal son bulması için yetkilileri Anayasa Mahkemesi kararlarına ve hukukun üstünlüğü ilkesine uygun davranmaya, kolluk şiddetini, işkence ve diğer kötü muameleyi sıradanlaştıran her türlü söylem, tutum ve davranıştan kesinlikle vazgeçmeye davet ediyoruz.
Bugün İstanbul’da 1 Mayıs yasakları nedeniyle kolluk güçlerinin şiddetine ve işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalan kişilerin, tedavi ve rehabilitasyon konusunda destek almak ve işkenceyi belgelendirmek için İstanbul Temsilciliğimize başvurabileceklerini hatırlatmak isteriz.
Saygılarımızla,