HÜKÜMLÜ VE TUTUKLULARA YAKINLARININ ÖLÜMÜ VEYA HASTALIĞI NEDENİYLE VERİLEBİLECEK MAZERET İZİNLERİNE DAİR YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK HAKKINDA AÇIKLAMAMIZDIR
Son zamanlarda hapishanelere ilişkin çalışma düzenini, yöntemini ve bu kuruluşta çalışanların uyacakları kuralları belirleyen yönetmeliklerde üst üste değişiklikler yapılmakta ve bu değişikliklerle hapishane idarelerine hukuka aykırı bir şekilde geniş yetkiler verilmektedir. Bu şekilde değiştirilen son yönetmelik 21.09.2021 tarihinde, 31605 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hükümlü Ve Tutuklulara Yakınlarının Ölümü Veya Hastalığı Nedeniyle Verilebilecek Mazeret İzinlerine Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik idir.
Hükümlü Ve Tutuklulara Yakınlarının Ölümü Veya Hastalığı Nedeniyle Verilebilecek Mazeret İzinlerine Dair Yönetmelik ile birlikte mahpusların yakınlarının cenazesine katılmaları için hapishane idaresinin önerisinin aranması düzenlenmiştir. Şöyle ki; söz konusu yönetmeliğin değiştirilmeden önceki halinde Cenazeye Katılma İzni başlıklı 5. maddesi “Soruşturmanın veya kovuşturmanın selameti ve güvenlik bakımından sakınca oluşturmaması koşuluyla tutuklulara; ikinci derece dâhil kan veya kayın hısımlarından birinin ya da eşinin ölümü hâlinde, soruşturma evresinde soruşturmayı yapan Cumhuriyet savcısı, kovuşturma evresinde ilgili hâkim veya mahkeme tarafından yol süresi hariç iki güne kadar cenazeye katılması amacıyla izin verilebilir.” iken değişiklikle birlikte bu maddeye ceza infaz kurumu en üst amirinin önerisi ibaresi eklenerek maddenin yeni hali şu şekilde olmuştur: “Soruşturmanın veya kovuşturmanın selameti ve güvenlik bakımından sakınca oluşturmaması koşuluyla tutuklulara; ikinci derece dâhil kan veya kayın hısımlarından birinin ya da eşinin ölümü hâlinde, ceza infaz kurumu en üst amirinin önerisi ve Cumhuriyet başsavcılığının onayı ile yol süresi hariç iki güne kadar cenazeye katılması amacıyla izin verilebilir.”
İnsan hakları bağlamında yas hakkı savaş zamanlarında dahi tanınması gereken bir hak olarak 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri’nde atıf yapılan bir haktır. Mahpuslar hapsedilmeyle sadece özgürlük haklarından yoksun bırakılmışlardır onun dışında tüm temel hak ve özgürlüklerin öznesi olmaya devam eden kişilerdir. Dolayısıyla yas hakkı mahpusların da temel haklarındandır. Uzun yıllardır Cumhuriyet Savcısı tarafından karar verilen yani yargısal bir pratik olan cenazeye katılma kararına yönetmelikle idare bariyeri konulması ise idare hukuku bağlamında görev gaspıdır. Zira kamu idareleri, yargının görev alanına girebilecek işlemleri yapmaya yetkili değildir. Dolayısıyla burada hapishane idarelerinin yetki alanına girmediği bir konuda görüş bildirerek yargı makamlarının nasıl hareket edeceğine ilişkin yön vermeye çalışması hukuka aykırıdır. Bu durum idare hukuku bağlamında yok hükmünde olacağı gibi bu konuda keyfi kararların artmasına sebep olabilecek bir düzenlemedir. Bu sebeple bizler aşağıda imzası bulunan kurumlar olarak bu yönetmeliğin iptal edilmesini ve temel hak ve özgürlükler bağlamında yeniden düzenlenmesini talep ediyoruz.
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği
Çağdaş Hukukçular Derneği Genel Merkezi
Hak İnisiyatifi Derneği
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şubesi
Özgürlük İçin Hukukçular Derneği İstanbul Şubesi
Türkiye İnsan Hakları Vakfı
Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı