Hapishanelerde mahpuslar için ayrılan iaşe bedelleri derhal artırılsın, sağlığa erişimlerinin önündeki engeller kaldırılsın!
COVID-19 virüsünün neden olduğu pandemi hız kesmekle birlikte yayılmaya ve ölümlere neden olmaya devam etmektedir.
COVID-19 virüsü her yaş grubundaki insanda enfeksiyona neden olmakla birlikte enfeksiyon ve ölüm riskinin ek hastalıklara sahip orta yaş ve üzeri grupta arttığı ülkemizdeki enfeksiyon ve ölüm verileri de baz alınarak söylenebilir.
Bugün ülkemizde ve dünyada COVID-19 virüsü tehdidi altındaki en önemli toplu yaşam alanlarından biri de hapishanelerdir. Hapishanelerin bu riski oluşturmasının ana nedenleri hava sirkülasyonuna ve gün ışığına erişime olanak vermeyen mimari koşulları, her mahpus için günlük 8,5 TL olarak belirlenmiş olan ve sağlıklı beslenmeye olanak vermeyen iaşe bedeli, hapishanedeki aşırı doluluk nedeniyle artan bulaş riski, dezenfeksiyon için mahpusların yeterli temizlik malzemesine ulaşamıyor oluşu, mahpusların sağlık birimlerine ulaşmasındaki zorluklar olarak sıralanabilir.
COVID-19 virüsünün bulaş sonrası klinik enfeksiyona neden olmaması için en önemli koruyucu faktör vücudun savunma mekanizmasıdır. Vücudumuzun savunma mekanizmasının güçlü olmasında yeterli ve sağlıklı beslenmenin yeri tartışılmazdır. Dengeli ve nitelikli gıda alımı COVID-19 pandemisi ile mücadele ettiğimiz şu günlerde risk grubunda bulunan insanlar için daha da fazla önem taşımaktadır.
Günlük 8,5 TL olarak belirlenmiş olan iaşe bedeli mahpusların nitelikli ve dengeli beslenmelerini sağlayamamaktadır. Bunun yanı sıra gıda enflasyonunun yıllık olarak artmasına bağlı olarak mahpusların alım gücü düşmektedir. Gıda enflasyonun artışı ile birlikte belirlenen iaşe bedellinin de arttırılması, mahpusların günlük almaları gereken kaloride besin ürünü almalarını sağlayacaktır.
Ceza infaz kurumlarının iaşe edilmeleri ve günlük iaşe miktarlarının hesaplanmasıyla ilgili usul ve esaslar Hükümlü ve Tutuklular ile Ceza İnfaz Kurumları Personelinin İaşe Yönetmeliği’ne göre yapılmaktadır. Bu yönetmeliğin 5. maddesi: “Günlük iaşe miktarı, Sağlık Bakanlığı ile birlikte belirlenen günlük kalori ihtiyacı ve bütçe imkanları da değerlendirilerek saptanan tutardır.” der.
6.maddede ise; “Yönetmeliğe göre iaşe edilenlerin günlük gıdası, yönetmeliğin 5 inci maddesindeki iaşe miktarı, çeşit ve gramajı üzerinden üç öğün olarak verilir. Öğünlerin gramaj ve kalori miktarları 5 inci maddeye göre belirlenmiş esaslara bağlı kalınarak kurum müdürlüklerince tespit edilir.” denmektedir.
Sağlık Bakanlığı’nın tüm mahpusların yanı sıra hasta, özel beslenme rejimi tercih eden mahpuslar için de sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenmeleri için uygun diyet programları hazırlaması ve önermesi gerekirken bu hususun nasıl yerine getirileceğine dair bir düzenleme olmaması fiiliyatta beslenme konusunu Ceza İnfaz Kurumu Müdürlükleri’nin keyfiyetine bırakmaktadır. Bu durum hapishaneler arasında farklı uygulamalara yol açtığı gibi genel olarak da mahpusların sağlıklı, yeterli ve nitelikli beslenmesini engellemektedir.
Beslenme insanın fizyolojik gereksinmelerini karşılayan sosyal ve psikolojik yönleri olan bir durumdur. Tüm insanlarda tektip beslenme dayatması kabul edilebilir değildir. Vegan vejeteryan beslenme konusunda mahpuslar ne yazık ki hapishanelerin neredeyse tamamında sıkıntı çekmektedirler. Kronik hastalığı olan mahpuslar da hastalıklarına uygun diyetler almak konusunda sıkıntılarla karşılaşmaktadır. Sağlık Bakanlığı kendisine yönetmelikçe verilen yetkiyi ele alarak bu sorunun ülke genelindeki hapishanelerde çözüme kavuşturmalıdır.
Tüketilen gıdalar için besin miktarının yeterliliği, çeşitliliği, tüketilebilme kalitesi, hijyeni ve besin değerinin korunması önemle dikkat edilmesi gereken hususlardır. Hapishanelerde belirli besin maddelerinin eksikliği özellikle bazı hastalıklara neden olabilmektedir. Vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanması için öğünler savunma sistemini güçlendirici nitelikte sebze ve meyvelerden zengin olmalıdır. Mevcut hali ile hapishanelerde mahpusların taze sebze ve meyveye ulaşmaları oldukça güç olmakta, hapishane kantinlerinden gıda temin etmekte zorluklarla karşılaşılmaktadır.
Bizler aşağıda imzası bulunan sağlık-meslek, insan hakları ve hukuk örgütleri olarak COVID-19 pandemisinden önce de var olan ve şu an çözüme kavuşturulması zaruri olan beslenme sorununun derhal çözüme kavuşturulmasını ve mahpusların en temel insani haklarından olan gıda ve sağlığa erişim haklarının güvence altına alınmasının devletin temel sorumluluğu olduğunu yeniden hatırlatıyoruz. COVID-19 pandemisi nedeniyle binlerce insanımızı yitirdiğimiz bu dönemde Adalet Bakanlığını ve Sağlık Bakanlığını sorumluluklarını yerine getirmeye davet ediyoruz. Unutulmamalıdır ki hapishanelerdeki her bir mahpusun sağlığı bu iki kurumun sorumluluğundadır.
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği
Çağdaş Hukukçular Derneği
Hak İnisiyatifi Derneği
İnsan Hakları Derneği İstanbul Şube
İstanbul Diş Hekimleri Odası
İstanbul Ses Şubeleri
İstanbul Tabip Odası
Özgürlük İçin Hukukçular Derneği
Toplum Hukuk Araştırmaları Vakfı
Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Yardımlaşma Derneği
Türkiye İnsan Hakları Vakfı