ÖZET
İşkence; özellikle Türkiye gibi geçmişinde birçok askeri darbeler yaşamış ülkelerde sık karşılaşılan bir insanlık suçudur. 1980 askeri darbesi bunun en önemli örneğidir. 1980’den bu yana yaklaşık bir milyon insanın işkence mağduru olduğu bildirilmektedir. İşkence insan hakları ve insancıl hukukta mutlak olarak yasaklanmış olmasına rağmen Türkiye’de ve dünyada hala devam etmektedir. İşkencenin önlenmesinde tıbbi delilleri ortaya koyabilmek ve belgelemek en önemli basamaklardan biridir. Belgelemenin uluslararası standartları, olguların öyküsü ile tüm fiziksel ve ruhsal bulguların bir arada ve bütünsel bir yaklaşımla nasıl değerlendirileceği İstanbul Protokolü’nde yer almaktadır. Bu çalışmada işkencenin önlenmesinde hekim sorumluluğunu tartışmak ve kronik hastaların değerlendirilmesinde bütüncül yaklaşımın önemini vurgulamak amaçlanmıştır.
1980 askeri darbesi döneminde ağır fiziksel ve psikolojik işkence yöntemlerine maruz kaldığını iddia eden üç erkek olgu iki adli tıp uzmanı ve bir psikiyatri uzmanı tarafından değerlendirildi, ihtiyaçlara göre gerekli konsültasyon ve tetkikler planlandı. 32 yıl sonra dahi, kapsamlı bir araştırma sonucunda olgularda travmaya bağlı bazı fiziksel ve ruhsal bulgular tespit edildi ve belgelendi.
Üzerinden uzun süre geçtikten sonra dahi işkence iddiası olan olguların değerlendirilmesinde İstanbul Protokolü ilkeleri ışığında bütüncül bir yaklaşım ve özellikle de ruhsal değerlendirmenin önemi vurgulanmış, işkencenin uzun yıllar sonra delillerinin neler olabileceği, işkencenin önlenmesinde hekim sorumluluğu tartışılmıştır.
***
Araştırmayı PDF olarak indirmek için tıklayınız.