Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
1 – 2 Mayıs 2019 Günlük İnsan Hakları Raporu
(05/001) Güneydoğu’da Operasyonlar ve Saldırılar…
Milli Savunma Bakanlığı 30 Nisan 2019 tarihinde yaptığı açıklama ile aynı tarihte Suriye’de bulunan Türk Silahlı Kuvvetleri’ne bağlı askeri birliklere yönelik YPG militanları tarafından yapılan saldırıda 1 askerin öldüğü ve 3 askerin ise yaralandığı duyuruldu.
Yine aynı açıklamada Suriye’de bulunan Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı askeri birliklere yönelik YPG militanları tarafından 30 Nisan 2019 tarihinde yapılan diğer bir saldırıda 7 askerin yaralandığı bildirildi.
30 Nisan 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, 9 Nisan 2019 tarihinde Şırnak kırsal alanına yönelik gerçekleştirilen hava bombardımanında 2 militanın öldüğü öğrenildi.
30 Nisan 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Türk Hava Kuvvetleri’nin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Zap bölgesine 26 Nisan 2019 tarihinde gerçekleştirdiği hava saldırılarında 2 militanın öldüğü öğrenildi.
(05/002) Mardin’de Yaşamını Yitiren Kişi…
30 Nisan 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Mehmet Şirin Kaya (25) isimli 1 kişinin 26 Nisan 2019 tarihinde Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Akarsu köyündeki evinin önünde uğradığı silahlı saldırı sonucunda yaşamını yitirmesiyle ilgili olarak biri uzman çavuş, biri köy korucusu olmak üzere toplam 4 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.
(05/003) Cezaevinde Ölüm Orucu…
PKK lideri Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin sona ermesi talebiyle açlık grevinde olan 15 mahpusun 30 Nisan 2019 tarihi itibarıyla ölüm orucuna başladığı öğrenildi.
Ölüm orucuna başlayan mahpusların isimleri ve kaldıkları cezaevleri:
- Bakırköy Kadın Cezaevi: Nesrin Akgül, Şükran Aydın ve Zozan Çiçek
- Gebze Kadın Cezaevi: Ardıl Çeşme ve Aslı Doğan
- Van Yüksek Güvenlikli Cezaevi: Ahmet Anığı, Özhan Ceyhan, Vedat Özağar, İhsan Bulut ve Erol Çelik
- Diyarbakır D Tipi Cezaevi: Ergin Akhan, Enver Dönmez, Ahmet Topkaya, A. Haluk Kaplan ve Ferhat Turgay.
Bu arada İnsan Hakları Derneği’nin açıklamasına göre, Türkiye’de halen 92 cezaevinde yaklaşık 3 bin mahpus açlık grevindedir.
(05/004) Cezaevinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
30 Nisan 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden Kırıkkale F Tipi Cezaevi’nde tutulan ve 1 Mart 2019 tarihinden beri açlık grevinde olan mahpuslara B1 vitamini verilmediği öğrenildi.
1 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Bayburt M Tipi Cezaevi’nde tutulan ve açlık grevinde olan 46 mahpusa şeker, tuz, limon verilmediği, mahpusların rutin sağlık kontrollerinin yapılmadığı öğrenildi.
1 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Diyarbakır E Tipi Cezaevi’nde tutulan tüm siyasi kadın mahpusların (en az 40 mahpus) istekleri ve iradeleri dışında Diyarbakır D Tipi Cezaevi’ne sevk edildiği öğrenildi. Sevk edilen mahpuslar arasında 16 Aralık 2018 tarihinden beri açlık grevinde olan gazeteci Kibriye Evren, Hilal Ölmez ve Evin Kaya’nın da olduğu bildirildi.
(05/005) 1 Mayıs Eylemlerine Polis Müdahalesi…
Basında yer alan haberlerden, 1 Mayıs dolayısıyla İstanbul Taksim Meydanı’na çıkmak isteyen gruplara müdahale eden polisin toplam 124 kişiyi fiziksel şiddet kullanarak gözaltına aldığı ve bunlardan 16’sının aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi. Gözaltına alınanlar arasında Beşiktaş’tan Taksim’e doğru yürümek isteyen Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyesi 10 kişi ile yine Beşiktaş’tan Taksim’e yürümek isteyen Halkın Kurtuluş Partisi üye ve yöneticisi 20 kişinin de olduğu öğrenildi. Gün içinde Beşiktaş’ta 55, Şişli’de 38, Taksim Meydanı civarında 27, Kağıthane’de 4 kişinin gözaltına alındığı bildirildi. 1 kişinin ise Bakırköy’deki mitingde gözaltına alındığı öğrenildi.
(05/006) Ankara’da “İşimi Geri İstiyorum” Eylemine Polis Müdahalesi…
KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için 904 gündür direnişte olan kamu emekçileri tarafından Ankara Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları Anıtı önünde 29 ve 30 Nisan 2019 tarihlerinde saat 13.30 ve 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamalarına polis müdahale etti.
29 Nisan 2019 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Nazan Bozkurt ve Gülnaz Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Mahmut Konuk ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi.
30 Nisan 2019 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Acun Karadağ ve Nazan Bozkurt) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 3 kişinin (Nuriye Gülmen, Mahmut Konuk ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi.
Buna göre, 29 ve 30 Nisan 2019 tarihlerinde Yüksel Caddesi üzerinde yapılmak istenen basın açıklamalarında 9 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi.
(05/007) İstanbul Taksim’de “İşimi Geri İstiyorum” Eylemine / 1 Mayıs Açıklamasına Polis Müdahalesi…
KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için 1 Mayıs 2019 tarihinde İstanbul Taksim Meydanı’nda basın açıklaması yapmak isteyen Nazife Onay ve Mehmet Dersulu polis müdahalesi sonrasında fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındı. Müdahale sonucu Mehmet Dersulu’nun burnunun kırıldığı ve Nazife Onay’ın götürüldüğü polis karakolunda çıplak arama uygulamasına maruz bırakıldığı öğrenildi. Nazife Onay ve Mehmet Dersulu’nun ayrıca saatlerce ters kelepçeli olarak bekletildiği ve gözaltı sürelerinin 2 gün uzatıldığı bildirildi.
(05/008) Kocaeli, Batman İzmir ve Van’da Polis Tarafından Engellenen Eylemler…
Cezaevlerinde sürmekte olan açlık grevleriyle ilgili olarak mahpus yakınları ile siyasi parti üye ve yöneticileri tarafından 30 Nisan 2019 tarihinde Batman M Tipi Cezaevi önünde yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde aralarında Halkların Demokratik Partisi (HDP) il yöneticilerinin de olduğu 25 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların 1 Mayıs 2019 tarihinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldığı öğrenildi.
Aynı gerekçe ile mahpus yakınları ile siyasi parti üye ve yöneticileri tarafından 30 Nisan 2019 tarihinde Van Cezaevi Kampusu önünde yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 15 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların isimleri: Heme Akdoğan, Zekiye Kaya, Barış Annesi Keve Işık, Meryem Abi, Gülhezar Önvercan, Bese Akdoğan, Münife Kaçak, Hatice Akdağ, Neslihan Şedal, Dilan Yıldız, Mizgin Bor, Hede Kaçak, Hayri Sağlam, Hacı Aslan ve Çiyazan Aslan.
Aynı gerekçe ile HDP İzmir İl Örgütünün, 30 Nisan 2019 tarihinde Konak eski Sümerbank önünde Ege Tutuklu ve Hükümlü Aileleri İle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (EGE TUHAYDER) ve Barış Anneleri’ nin de katılımıyla yapmak istediği basın açıklaması polis tarafından engellendi. Gözaltına alınan olmadı.
Aynı gerekçe ile 1 Mayıs 2019 tarihinde Gebze M Tipi Cezaevi önünde yapılmak istenen nöbet eylemi polis tarafından engellendi. Müdahale sırasında HDP Darıca İlçe Eş Başkanı İdris Ay’ın fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındığı ve daha sonra serbest bırakıldığı öğrenildi. Müdahale sırasında ayrıca basın mensuplarının ve ailelerin çektiği görüntülerin polis tarafından silindiği bildirildi.
(05/009) İstanbul’da Gözaltına Alınan Gazeteci…
Yurt gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Ali Avcu, 30 Nisan 2019 tarihinde ifade için çağrıldığı İstanbul Alibeyköy Karakolu’nda gözaltına alındı ve aynı gün içinde mahkemedeki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. Ali Avcu’nun “Kırk Katır mı? Yoksa Kırk Satır mı? Bir Dönemin Anatomisi” isimli kitabı gerekçe gösterilerek gözaltına alındığı öğrenildi.
(05/010) Adana’da ‘örgüt Propagandası Yapma’ İddiasıyla Gözaltına Alınan Kişiler…
30 Nisan 2019 tarihinde Adana’da yapılan ev baskınlarında ‘örgüt propagandası yaptıkları’ iddiasıyla gözaltına alınan 24 kişi 1 Mayıs 2019 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
(05/011) Antep’te Gözaltına Alınan Kişiler…
21 Mart 2019 tarihinde Antep’te düzenlenen Newroz kutlamaları ile ilgili olarak 29 Nisan 2019 tarihinde gözaltına alınan 21 kişi 30 Nisan 2019 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
(05/012) İzmir’de Gözaltına Alınan Kişiler…
29 Nisan 2019 tarihinde İzmir’de yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) üyesi Samet Koç 30 Nisan 2019 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından ‘örgüt propagandası yapma’ iddiasıyla tutuklandı. Aynı soruşturma kapsamında gözaltına alınan 6 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi.
(05/013) “Bu Suça Ortak Olmayacağız” Bildirisini İmzalayan Akademisyenlerin Yargılandığı Davalar…
“Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisini imzaladıkları gerekçesiyle 3 akademisyen (Ankara Üniversitesi’nden Arş. Gör. Güneş Gümüş, ODTÜ’den Prof. Dr. Cem Somel ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nden Prof. Dr. Bahadır Aydın) hakkında İstanbul 35. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme, üç davada da yargılamanın Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca yapılması için Adalet Bakanlığı’ndan izin istenmesine ve cevap gelinceye kadar yargılamanın durdurulmasına karar verdi.
Aynı gerekçe ile Işık Üniversitesi’nden Prof. Dr. Hacer Ansal hakkında İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 4 Temmuz 2019 tarihine erteledi.
Aynı gerekçe ile Ankara Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ülkü Doğanay hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme yargılamanın Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca yapılması için Adalet Bakanlığı’ndan izin istenmesine ve cevap gelinceye kadar yargılamanın durdurulmasına karar verdi.
Aynı gerekçe ile Sabancı Üniversitesi’nden Dr. Engin Kılıç hakkında İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 4 Temmuz 2019 tarihine erteledi.
Aynı gerekçe ile Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Arş. Gör. Ömer Çelebi hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme ‘örgüt propagandası yapma’ suçundan Ömer Çelebi’yi 1 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı ve hükmün açıklanmasını geri bıraktı.
Aynı gerekçe ile Bilgi Üniversitesi’nden Arş. Gör. Süreyya Topaloğlu hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme ‘örgüte üye olmamakla beraber örgüte yardım etme’ suçundan Süreyya Topaloğlu’nu 1 yıl 8 ay hapis cezası ile cezalandırdı.
(05/014) Ömer Koç’un Ölümü İle İlgili Takipsizlik Kararı…
Ömer Koç’un (17) 4 Ekim 2015 tarihinde Diyarbakır’ın Bağlar ilçesi 5 Nisan Mahallesi’nde polisin açtığı ateş sonucu ölümü ile ilgili olarak polis memuru F.K. hakkında Diyarbakır Başsavcılığı tarafından açılan soruşturmada “yeterli delil olmadığı” gerekçesiyle 18 Ocak 2019 tarihinde verilen takipsizlik kararına ilişkin Sulh Ceza Hakimliği’ne yapılan itirazın 30 Nisan 2019 tarihinde reddedildiği öğrenildi. Bu karar sonrasında Koç ailesinin avukatlarının Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapacağı öğrenildi.
(05/015) Aladağ’daki Yurt Yangını Davası…
29 Kasım 2016 tarihinde Adana’nın Aladağ ilçesinde Aladağ Kurs ve Okul Talebeleri Yardım Derneği’ne ait öğrenci yurdunda çıkan, 11’i çocuk 12 kişinin öldüğü, 24 kişinin de yaralandığı yangınla ilgili 14 kişi hakkında Adana 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Duruşmada esas hakkındaki mütalaasını açıklayan savcı, dernek başkanı ve yöneticileri ile yurt müdürünün, “bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne ve yaralanmasına neden olma” suçundan 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılmasını; dönemin İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nde görevli 5 kişi ile 4 itfaiye erinin ”ihmal suretiyle görevi kötüye kullanmak” suçundan 3 aydan 1 yıla kadar hapisle cezalandırılmasını; 2 kişinin ise beraatını istedi. Mahkeme duruşmayı 4 Temmuz 2019 tarihe erteledi.
(05/016) Polis Memurları Hakkında AYM Kararı…
Anayasa Mahkemesi, kendisini durduran 4 sivil polise kimlik sorduğu için ters kelepçelenerek gözaltına alınan Mehmet Uçar isimli kişinin başvurusu ile ilgili olarak kararını 30 Nisan 2019 tarihinde açıkladı. Anayasa Mahkemesi kararında “insan haysiyetiyle bağdaşmayan muamele yasağı”nın ihlal edildiğine hükmederek Mehmet Uçar’a 20 bin TL manevi tazminat ödenmesine karar verdi. AYM ayrıca polis memurları hakkında yeniden soruşturma açılmasına hükmetti.
AYM, kararının gerekçesinde, kelepçelemenin başvurucunun küçük düşürülmesi ve başvurucuya bir nevi ders verilmesi amacıyla ve kasıtlı olarak vücut bütünlüğüne zarar verecek şekilde gerçekleştirildiği izlenimi oluşturduğunu belirtti.
Mehmet Uçar, 5 Temmuz 2014 tarihinde Konya’da 4 sivil polis tarafından durdurulmuştu. Kendisini durduran polis memurlarına kimlik sorması üzerine çıkan tartışma sonucunda Mehmet Uçar ters kelepçelenerek gözaltına alınmış ve daha sonra savcılık talimatıyla serbest bırakılmıştı.
(05/017) ESP ve SGDF Üye ve Yöneticileri ile Gazetecinin Yargılandığı Dava…
Aralarında Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabiri Adil Demirci, Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) üyesi Mesut Çeki ve Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) merkez yönetim kurulu üyesi Özge Doğan’ın da bulunduğu 4’ü tutuklu 23 kişi hakkında İstanbul 25. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 30 Nisan 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme tutuklu yargılanan Ali Karaçay, Engin Sınağ, Ersin Sedefoğlu, Gönül Gören’ in adli kontrol şartıyla tahliyesine karar verdi ve duruşmayı 15 Ekim 2019 tarihine erteledi.
(05/018) Sivas’ta Engellenen 1 Mayıs Pankartı…
30 Nisan 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Sivas Şubeler Platformu tarafından 1 Mayıs ile ilgili hazırlanan pankartın asılmasına Sivas Belediyesi yetkilileri tarafından izin verilmediği öğrenildi.
(05/019) Etkinliklerin Yasaklandığı il…
Van Valiliği, 1 Mayıs kutlamalarına ilişkin olarak 29 Nisan 2019 tarihinde yaptığı açıklama ile il sınırları içinde açık alanlarda düzenlenecek yürüyüş, toplantı ve toplanmalar, basın açıklaması, oturma eylemi, stand açma vb. her türlü eylem ve etkinliğin 29 Nisan 2019 ile 8 Mayıs 2019 tarihleri arasında yasaklandığını duyurdu. Van Valiliği’nin daha sonra aldığı ikinci bir karar ile “Savaşa, sömürüye, saraylara karşı alandayız” ve “Tecride hayır, barışa evet” yazılı pankartların taşınmaması ve bu içerikte sloganların atılmaması koşuluyla 1 Mayıs kutlamalarına izin verdiği öğrenildi.
(05/020) Düzce’de Yasaklanan “İşimi Geri İstiyorum” Eylemi…
Mimar Alev Şahin’in KHK ile ihraç edildiği işine geri dönmek için 820 gündür Düzce’de yapığı eylem Düzce Valiliği’nin 1 Mayıs 2019 tarihli kararı ile 15 gün boyunca güvenlik gerekçesi ile yasaklandı.
(05/021) 31 Mart Seçimleri…
Kars’ın Digor ilçesine bağlı Dağpınar beldesinde, Diyarbakır’ın Bağlar ilçesinde, Van’ın Edremit ve Çaldıran ilçelerinde, Erzurum’un Tekman ilçesinde Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile meslekten ihraç edildikleri gerekçesiyle mazbataları verilmeyen belediye başkanlarına ilişkin HDP’ nin Yüksek Seçim Kurulu’na yaptığı ikinci olağanüstü itirazın da 30 Nisan 2019 tarihinde reddedildiği öğrenildi.
(05/022) Darbe Girişimiyle İlişkilendirilerek Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Kişiler…
30 Nisan 2019 tarihinde İzmir merkezli bir soruşturma kapsamında 2 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında polis memurlarının da olduğu 18 kişi gözaltına alındı.
Türk Silahlı Kuvvetleri personeline yönelik İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında gözaltına alınan ve aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 184 kişiden 137’si 30 Nisan 2019 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklandı. 47 kişinin ise adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumantasyon@tihv.org.tr adresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3] https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4] https://twitter.com/insanhaklari
[5] Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, T724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, Deutsche Welle, Reuters, AFP.