Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
1 – 2 Mayıs 2024 Günlük İnsan Hakları Raporu
(05/001) Operasyonlar ve Saldırılar…
İçişleri Bakanlığı, 30 Nisan 2024 tarihinde Şırnak’ta askeri bir zırhlı aracın şarampole yuvarlanması sonucu 2 askerin (Mustafa Şen, Ensar Enes Ertaş) öldüğünü, 2 askerin ise yaralandığını açıkladı.
Milli Savunma Bakanlığı (MSB), 9 Nisan 2024 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) sınırları içinde devam eden “Pençe-Kilit” operasyonu sırasında yıldırım düşmesi sonucu 1 askerin (Sait Toktaş) öldüğünü açıkladı.
(05/002) Cezaevinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
30 Nisan 2024 tarihinde basında yer alan haberlerden, İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan ve almış olduğu müebbet hapis cezasının yasaya göre 30 yıla karşılık gelen infazını 28 Nisan 2024 tarihinde tamamlayan Veysi Aktaş’ın tahliyesinin idare ve gözlem kurulu kararıyla 1 yıl ertelendiği ve bu kararın avukatlarına iletilmediği öğrenildi.
1 Mayıs 2024 tarihinde basında yer alan haberlerden, 31 Mart 2024 seçimlerinde Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nden (DEM Parti) Van Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı seçilen Abdullah Zeydan hakkında verilen memnu hakların iadesi kararının 29 Mart 2024 tarihinde Adalet Bakanlığı’nın itirazı üzerine Diyarbakır 5. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından iptal edilmesi ve Van İl Seçim Kurulu’nun mazbatanın seçimde 2. olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) adayı Abdulahat Arvas’a verilmesine yönelik protesto eylemlerine katıldıkları gerekçesiyle tutuklanan ve İzmir Şakran Kadın Cezaevi’ne götürülen Sedanur Uğur ve Sibel Örkmen’in adli mahpuslar ile beraber kalmak istemediklerini belirtmelerine rağmen adli mahpusların olduğu koğuşlarda tutulduğu öğrenildi. Haberde 2 mahpusun 26 Nisan 2024 tarihinde diğer mahpusların fiziksel şiddetine maruz kaldığı ve vücutlarının çeşitli yerlerinden yaralandıkları öğrenildi. Sedanur Uğur ve Sibel Örkmen’in daha sonra bu koğuştan alındığı ve 2 gün tek kişilik hücrede tutulduktan sonra yine adli mahpusların tutulduğu bir başka koğuşa götürüldüğü öğrenildi.
(05/003) 1 Mayıs Kutlamalarına Yönelik Engellemeler ve Müdahaleler…
1 Mayıs İşçi Bayramı’nı kutlamak için Taksim Meydanı’na yürümek ve meydandaki anıta çelenk bırakmak isteyen Emniyet Teşkilatı Sendikası’na İstanbul Valiliği tarafından izin verilmediği öğrenildi.
1 Mayıs 2024 tarihinde İstanbul’da Taksim’e çıkmak isteyen Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği (TAYAD) üyelerine müdahale eden polis, 6 kişiyi (Ayşe Lerzan Conde, Emir Karakum, Hasan Basri Yıldız, Mecit Şahinkaya, Feridun Osmanağaoğlu ve Ferdi Sarıkaya) gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar aynı gün içinde emniyetteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.
Taksim’e çıkmak isteyen Gençlik Komiteleri üyelerine müdahale eden polis, en az 15 kişiyi gözaltına aldı.
Taksim’e çıkmak isteyen Mücadele Birliği üyelerine polis müdahale etti. Müdahale sırasında Mücadele Birliği Gazetesi muhabiri Serpil Ünal ters kelepçelenerek gözaltına alındı. Müdahalede kaç kişinin gözaltına alındığı öğrenilemedi.
Aynı gerekçe ile Beşiktaş’ta toplanan Halkın Kurtuluş Partisi üyelerine müdahale eden polis, 23 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar aynı gün içinde emniyetteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.
Aynı gerekçe ile Okmeydanı’nda toplanan Sosyalist Kadın Meclisleri (SKM), Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP), Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) ile Devrimci Parti üyelerine polis müdahale etti. Müdahale sonucu ESP Eş Genel Başkanı Şahin Tümüklü ile ESP İstanbul İl Başkanı Hatice Deniz Aktaş fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındı. Toplam kaç kişinin gözaltına alındığı öğrenilemedi.
Mecidiyeköy’de 4 kişinin ters kelepçelenerek gözaltına alındığı öğrenildi.
Aynı gerekçe ile Şişli’de toplanıp Taksim’e yürümek isteyen Sosyalist Dayanışma Platformu (SODAP) ve Gençlik Meclisleri üyelerine müdahale eden polis, 10 kişiyi gözaltına aldı.
İstanbul Saraçhane’de arama noktalarında polisin Emek Partisi üyelerinin ellerinde bulunan Evrensel gazetesi nüshalarına el koyduğu öğrenildi.
İstanbul Saraçhane’de toplanıp Taksim’e yürümek isteyenlere polis biber gazı ve plastik mermi ile müdahale etti. Müdahale sırasında kaç kişinin gözaltına alındığı ve kaç kişinin yaralandığı öğrenilemedi.
Beşiktaş’taki polis müdahalesi sırasında bir polis amirinin “Basını süpür” talimatı üzerine gazetecilerin polis tarafından alandan uzaklaştırıldıkları ve görüntü almalarına engel olunduğu öğrenildi. Saraçhane’deki barışçıl toplantı ve gösteriyi takip eden gazetecilere ilişkin olarak da bir polis amirinin “Basını süpürün” talimatı verdiği ve talimat sonrasında polisin gazetecilerin görüntü almasına engel olduğu bildirildi.
1 Mayıs eylemlerine yönelik gün boyu gerçekleştirilen müdahalelerde gözaltına alınan 217 kişiden 182’si, emniyetteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. 35 kişinin adliyeye sevk edileceği öğrenildi.
Tunceli’de 1 Mayıs kutlamasına katılan 3 kişi ellerindeki sarı kırmızı yeşil mendiller gerekçe gösterilerek gözaltına alındı. 3 kişi, ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.
İçişleri Bakanı sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada İstanbul’da 217, Tunceli’de 4, Maraş’ta 3, Aydın’da 2 kişi olmak üzere Türkiye genelinde toplam 226 kişinin gözaltına alındığını belirtti.
(05/006) Milletvekilinin Yargılandığı Dava…
Türkiye İşçi Partisi (TİP) Hatay Milletvekili Can Atalay hakkında Ankara Gar Katliamı ile ilgili bir protestodaki konuşması gerekçe gösterilerek İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 30 Nisan 2024 tarihinde görüldü. Mahkeme ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet’ suçlarından beraatına hükmetti.
(05/007) Eski Milletvekilinin Yargılandığı Dava…
Halkların Demokratik Partisi (HDP) eski Diyarbakır Milletvekili İdris Baluken hakkında yaptığı 3 ayrı konuşma gerekçe gösterilerek Siirt 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 30 Nisan 2024 tarihinde devam edildi. İddianamede İdris Baluken’in ‘örgüt propagandası yapma’ ve ‘Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama’ suçlarından cezalandırılması istenmektedir. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 25 Haziran 2024 tarihine erteledi.
(05/008) Osmaniye’de Gazetecinin Yargılandığı Dava…
KHK TV muhabiri ve Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Anadolu Ajansı’ndaki (AA) işinden çıkarılan Erkan Yiğitsözlü hakkında Osmaniye 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 30 Nisan 2024 tarihinde başlandı. İddianamede gazetecinin ‘örgüt üyesi olma’ ve ‘terörizmin finansmanının önlenmesi hakkında kanuna muhalefet’ suçlarından cezalandırılması istenmektedir. Savunmaların ardından mahkeme, duruşmayı 19 Eylül 2024 tarihine erteledi.
(05/009) Diyarbakır’da Avukatın Yargılandığı Dava…
Avukat Burhan Arta hakkında avukatlık faaliyetleri gerekçe gösterilerek Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 30 Nisan 2024 tarihinde başlandı. Duruşmada tanık ifadeleri dinlendi. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 5 Eylül 2024 tarihine erteledi.
Burhan Arta 25 Nisan 2023 tarihinde gözaltına alınmış, 28 Nisan 2023 tarihinde tutuklanmış ve yapılan itiraz üzerine 25 Mayıs 2023 tarihinde tahliye edilmişti.
(05/010) Diyarbakır’da Yargılanan Kişi…
Özgür Kadın Hareketi (TJA) aktivisiti Zelal Bilgin hakkında Diyarbakır 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davada ‘örgüt üyesi olma’ suçundan verilen 9 yıl hapis cezasının Yargıtay tarafından “eksik inceleme” gerekçesiyle bozulması üzerine yeniden görülen davanın karar duruşması 30 Nisan 2024 tarihinde gerçekleştirildi. Mahkeme Zelal Bilgin’i ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 8 yıl 5 ay hapis cezası ile cezalandırdı.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumantasyon@tihv.org.tr adresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3]https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4]https://twitter.com/insanhaklari
[5]Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, Tr724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, DeutscheWelle, Reuters, AFP, Kaos GL.