Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
11 – 13 Şubat 2023 Günlük İnsan Hakları Raporu
(02/095) Antep ve Maraş Merkezli Depremler…
6 Şubat 2023 tarihinde, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi tarafından kaydedilen bilgiye göre saat 04:17’de Antep’in Şehitkamil ilçesi merkezli ve 7,7 şiddetindeki deprem ile saat 13:24’te Maraş’ın Ekinözü ilçesi merkezli ve 7,6 şiddetindeki depremde Adana, Adıyaman, Antep, Diyarbakır, Elazığ, Hatay, Kilis, Malatya, Maraş, Osmaniye, Urfa’da resmi açıklamalara göre 13 Şubat 2023 tarihi itibarıyla en az 31.643 kişi yaşamını yitirdi, 80.278 kişi yaralandı, en az 12.141 binanın ise yıkıldığı bildirildi.
10 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden Maraş Türkoğlu Cezaevi’ndeki 12 mahpusun deprem gerekçesiyle Konya Ereğli Yüksek Güvenlikli Cezaevi’ne sevk edildiği öğrenildi. Basında yer alan haberlerde, mahpusların kişisel eşyalarını yanlarına almalarına izin verilmediği belirtildi.
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST), 11 Şubat 2023 tarihinde yaptığı açıklama ile Antep ve Maraş merkezli depremlerden en az 17.600 mahpusun etkilendiğini duyurdu.
11 Şubat 2023 tarihinde Cumhurbaşkanı, Türkiye genelinde üniversitelerde 2022-23 bahar yarıyılında uzaktan eğitim yapılacağını ve Kredi Yurtlar Kurumu’na (KYK) ait yurtlarda kalan öğrencilerin oralardan çıkartılarak yerlerine depremzedelerin yerleştirileceğini açıkladı.
11 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Hatay T Tipi Cezaevi’nde tutulan 350 mahpusun Diyarbakır, Adana, Yozgat, Uşak, Antalya’daki cezaevlerine sevk edildiği öğrenildi.
(02/096) Yargı Alanında OHAL Kararnamesi…
10 ilde ilan edilen OHAL kapsamında yargı alanındaki tedbirlere ilişkin 11 Şubat 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’ne göre “hırsızlık ve yağma” suçları nedeniyle yapılan işlemlerde gözaltı süresi yakalama anından itibaren 4 günü geçemeyecek, ancak gözaltı süresi Cumhuriyet Savcılıkları tarafından 3 gün süreyle uzatılabilecek.
(02/097) Deprem Bölgesinde Linç Edilerek Öldürülen Kişiler…
12 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerde 12 Şubat 2023 tarihinde Hatay’ın Defne ilçesinde ismi öğrenilemeyen 3 kişinin linç edilerek öldürüldüğü iddia edildi.
(02/098) Hatay’da Gözaltında Yaşamını Yitiren Kişi…
Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), 11 Şubat 2023 tarihinde Hatay’da jandarma tarafından gözaltına alınan ve Altınözü Jandarma Karakolu’na götürülen Ahmet Güreşçi ve Sabri Güreşçi ile ismi öğrenilemeyen 4 kişinin işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı ve işkence sonucu Ahmet Güreşçi’nin yaşamını yitirdiği, Sabri Güreşçi’nin yaralandığı öğrenildi. Konuyla ilgili jandarma karakoluna giden avukatların da jandarma tarafından tehdit edildiği bildirildi.
Konuyla ilgili yapılan açıklamada şunlar belirtildi: “Ahmet Güreşçi ve Sabri Güreşçi, 11.02.2023 tarihinde Büyükburç mahallesindeki evinden jandarma ekiplerince alınmıştır. Alındığı herhangi bir sağlık sorunları bulunmadığı aktarılmaktadır. Jandarma karakoluna götürülen şahıslardan Ahmet Güreşçi akşam 19:30 civarında karakoldan hastaneye acil olarak götürülmüştür. Ailesi peşinden gidip durumu öğrendiğinde hayatını kaybettiği anlaşılmıştır (…) Avukatlar Altınözü Jandarma Karakolu’nda Sabri Güreşçi ile görüşme yapmışlardır. Ahmet Güreşçi’nin gözaltında dövülerek öldürüldüğü; görüşme yapılan kişinin kötü durumda olduğu, kaburgalarında kırık, el ve yüzde yara berenin tespit edildiği; kişiye haya burma işkencesi yapıldığı, ıslatarak dövüldükleri, tecavüz tehdidinin olduğu bilgisi aktarılmıştır. Aynı zamanda gözaltındaki kişilerle görüşme yapan avukatlar da jandarma görevlileri tarafından “sizin de başınıza aynısı gelir” denilerek tehdit edilmişlerdir.”
(02/099) Deprem Bölgesinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele İddiaları…
9-12 Şubat 2023 tarihleri arasında sosyal medyada paylaşılan çok sayıda görüntüde, deprem bölgesinde olduğu bildirilen 14 olayda en az 31 kişinin, kolluk kuvvetlerinin ve sivil kişilerin fiziksel şiddetine maruz kaldıkları iddia edildi. Söz konusu görüntülerde yer alan en az 6 kişinin polis tarafından gözaltına alındığı iddia edilmektedir.
12 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, arama kurtarma çalışmalarına katılmak üzere Diyarbakır Çınar Kaymakamlığı tarafından görevlendirilerek Adıyaman’a giden Recep Tanrıverdi, Aydın Tanrıverdi, Yusuf Abatay, İbrahim Tanrıverdi ve Erhan Tanrıverdi isimli 5 kişinin arama ve kurtarma çalışmalarına destek olurken jandarma tarafından “şüpheli” oldukları gerekçesiyle polise teslim edildiği ve götürüldükleri polis karakolunda işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldıkları ve vücutlarının çeşitli yerlerinden yaralandıkları öğrenildi. 5 kişinin daha sonra çıplak bir vaziyette şehir dışına bırakıldığı bildirildi.
(02/100) Deprem Bölgesinde Gazetecilere Yönelik Engellemeler, Müdahaleler…
10 Şubat 2023 tarihinde Hatay’da Halk TV muhabiri Şirin Payzın’ın haber takibi sırasında çevrede bulunan sivil kişiler tarafından engellendiği öğrenildi.
10 Şubat 2023 tarihinde Maraş’ta Fox TV muhabiri Sevgi Şahin ile kameraman Ömür Dikme’nin çevrede bulunan sivil kişilerin müdahalesine maruz kaldığı öğrenildi.
10 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden Maraş’ta gazeteci Mir Ali Koçer’in bir depremzede ile yaptığı röportajın “devlet burada” diyen bir polis memuru tarafından engellendiği öğrenildi.
10 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden Maraş’ta haber takibi yapan gazeteci ve belgeselci Kazım Kızıl’ın polis tarafından engellendiği öğrenildi.
11 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, deprem arama kurtarma çalışmalarını takip etmek üzere Türkiye’ye gelen Le Point muhabiri Guillaume Perrier’in ülkeye girişine, hakkındaki bir idari karar gerekçe gösterilerek izin verilmediği öğrenildi.
11 Şubat 2023 tarihinde Hatay’da haber takibi yapan gazeteci Anıl Olcan’ın polisin müdahalesine maruz kaldığı öğrenildi. Anıl Olcan yaptığı açıklamada şunları belirtti: “Polis kameramın bataryalarını, hafıza kartını, hard diski ve basın kartımı ateşe atarak yaktı. Hakkında şikayetçi olacağımı söylediğim saldırgan polis sırtı sıvazlanıp alandan uzaklaştırıldı.”
11 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, gazeteci Rabia Çetin’in haber takibi yaptığı sırada Adıyaman’da 15 kişilik bir grubun saldırısına maruz kaldığı öğrenildi.
11 Şubat 2023 tarihinde Hatay’da gazeteci Zübeyde Sarı’nın arama kurtarma çalışmalarını görüntülemesine izin verilmediği öğrenildi.
12 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Malatya’da Artı TV muhabiri Yağmur Kaya’nın yayın yaptığı sırada çevrede bulunan kişilerin fiziksel saldırısına maruz kaldığı öğrenildi.
12 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Antep’te gazeteci Arzu Efeoğlu’nun depremzedeler ile röportaj yaptığı sırada 3 kişinin sözlü saldırısına maruz kaldığı öğrenildi.
(02/101) Depremden Zarar Görenlere Yardım Çalışmalarına Yönelik Engellemeler…
Halkların Demokratik Partisi (HDP) tarafından İzmir’de toplanan yardım malzemelerinin 11 Şubat 2023 tarihinde Osmaniye’de dağıtılmasına polisin müdahale ettiği, tır ile yardım malzemelerine el koyduğu, 3 kişiyi gözaltına aldığı öğrenildi. Müdahale sırasında HDP Osmaniye İl Eş Başkanı Celal Eker’in de polisin fiziksel şiddetine maruz kaldığı bildirildi.
(02/102) Deprem Bölgesinde Gözaltına Alınan Kişiler…
11 Şubat 2023 tarihinde Diyarbakır’da Adalet Bakanı’nı protesto ettiği gerekçesiyle en az 1 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.
13 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Antep’in Şahinbey ilçesinde, belediye tarafından yapılan konutların oturulabilir durumda olduğunu söyleyen Belediye Başkanı’na “binalar hasarlı, yan yatmış, o zaman kağıt verin bize” diyen Hasip Türkmen isimli depremzedenin Belediye Başkanı’nın şikayeti üzerine kaldığı çadırdan gözaltına alındığı ve aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi.
(02/103) İstanbul’da Eyleme Polis Müdahalesi…
Antep ve Maraş merkezli depremlerle ilgili Emekçi Hareket Partisi (EHP) tarafından 12 Şubat 2023 tarihinde İstanbul’da yapılan basın açıklamasına müdahale eden polis, aralarında EHP Genel Başkanı Hakan Öztürk’ün de olduğu 40 kişiyi gözaltına aldı. Gözaltına alınanlar aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.
(02/104) İstanbul’da Gözaltına Alınan CHP Yöneticisi…
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Zeytinburnu İlçe Başkan Yardımcısı Süleyman Dağ, Antep ve Maraş merkezli depremler ile ilgili sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek 11 Şubat 2023 tarihinde İstanbul’da gözaltına alındı. Aynı gün içinde mahkemeye sevk edilen Süleyman Dağ, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
(02/105) Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Haklarında İşlem Yapılan ve Gözaltına Alınan Kişiler…
Emniyet Genel Müdürlüğü Antep ve Maraş’ta meydana gelen depremler ile ilgili yaptıkları sosyal medya paylaşımları nedeniyle 13 Şubat 2023 itibarıyla 475 kişi hakkında işlem başlatıldığını, 56 kişinin gözaltına alındığını ve bunlardan 14’ünün tutuklandığını açıkladı.
(02/106) Cezaevinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
11 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Urfa 2 Nolu T Tipi Cezaevi’nde, deprem gerekçesiyle görüş hakkının engellendiği öğrenildi. Aynı cezaevi kampüsünde bulunan 1 Nolu T Tipi Cezaevi’nde ise görüşlerin engellenmediği bildirildi.
(02/107) Cezaevinde Açlık Grevi…
Afyon 1 Nolu T Tipi ve Giresun Espiye L Tipi cezaevlerinde maruz kaldıkları hak ihlallerinin sona ermesi talebiyle başlatılan süresiz dönüşümsüz açlık grevlerinin, 12 Şubat 2023 tarihinde Antep ve Maraş’ta meydana gelen depremler nedeniyle sonlandırıldığı öğrenildi.
(02/108) Hakkında Soruşturma Açılan Kişi…
BaBaLa TV YouTube kanalı moderatörü Oğuzhan Uğur hakkında Hatay ve Maraş’taki kimi barajların durumu ile ilgili yaptığı sosyal medya paylaşımı gerekçe gösterilerek ‘halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ iddiasıyla İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma açıldığı ve Oğuzhan Uğur’un 13 Şubat 2023 tarihinde savcılığa ifade verdiği öğrenildi.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumantasyon@tihv.org.tr adresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3]https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4]https://twitter.com/insanhaklari
[5]Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, Tr724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, DeutscheWelle, Reuters, AFP.