Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
18 – 20 Şubat 2023 Günlük İnsan Hakları Raporu
(02/150) Operasyonlar ve Saldırılar…
18 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, 9 Şubat 2023 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) sınırları içindeki Zap bölgesinde Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) birimleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 1 militanın öldüğü öğrenildi.
(02/151) Antep ve Maraş Merkezli Depremler…
6 Şubat 2023 tarihinde, Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi tarafından kaydedilen bilgiye göre saat 04:17’de Antep’in Şehitkamil ilçesi merkezli ve 7,7 şiddetindeki deprem ile saat 13:24’te Maraş’ın Ekinözü ilçesi merkezli ve 7,6 şiddetindeki depremde Adana, Adıyaman, Antep, Diyarbakır, Elazığ, Hatay, Kilis, Malatya, Maraş, Osmaniye, Urfa’da resmi açıklamalara göre 20 Şubat 2023 tarihi itibarıyla en az 41.156 kişinin yaşamını yitirdiği bildirildi.
Basında yer alan haberlerden, 19 Şubat 2023 tarihi itibarıyla Antep ve Maraş merkezli depremlerde yıkılan binalarla ilgili sorumlulukları nedeniyle gözaltına alınan 329 kişiden 131’inin tutuklandığı, 127’si adli kontrol şartıyla olmak üzere 181’inin serbest bırakıldığı, 17 kişinin halen gözaltında olduğu öğrenildi.
(02/152) Deprem Bölgesinde İşkence ve Diğer Kötü Muameleye Maruz Kalan Kişiler…
19 Şubat 2023 tarihinde Hatay’ın Antakya ilçesinde deprem arama kurtarma çalışmalarına katıldığı bildirilen M. G. isimli bir kişinin “yağmacı” olduğu gerekçesiyle polisin işkence ve diğer kötü muamelesine maruz kaldığı öğrenildi. Gözaltına alınıp işkence ve diğer kötü muameleye maruz kalan bu kişinin deprem arama kurtarma çalışmalarına katıldığının anlaşılması üzerine serbest bırakıldığı bildirildi. M. G. basında yer alan açıklamasında şunları belirtti: “Polislerden biri üst araması yapmak istedi. Diğer polisler ona ‘Önce dövelim sonra üstünü ararız’ diyerek engel oldu (…) Polislerden biri bana ‘sizi Allah gönderdi. Şimdi stresimi atacağım’ dedi. Darp boyunca polis tarafından üç-dört noktaya götürüldük, ters kelepçe takılarak şiddete uğradık.”
20 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Adıyaman’da ismi öğrenilemeyen bir kişinin yardım almak için isim yazdırmak üzere gittiği organize sanayi bölgesinde askerlerin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Söz konusu kişi basında yer alan açıklamasında şunları belirtti: “Organize sanayiye gittim, daha arabadan inmeden orada duran biri vardı, ‘yardım vermiyoruz’ dedi. Konuşturmadı. ‘Allah’ın selamını alsaydın bari’ dememle sopa aldı, saldırmaya başladı. Daha sonra ona yakın askeri araç geldi, polisler de geldi. Polis gittikten sonra askerler tekme, tokat bize saldırdı. Arabaya da zarar verdiler.”
(02/153) Depremden Zarar Görenlere Yardım Çalışmalarına Yönelik Engellemeler…
17 Şubat 2023 tarihinde Urfa’da depremzedelere yardım toplamak için Emek ve Demokrasi Platformu tarafından açılan standın, kaymakamlıktan izin alınmadığı gerekçesiyle polis tarafından kaldırıldığı ve stantta bulunan Fırat Ayebe isimli 1 kişiye 7.300 TL idari para cezası kesildiği öğrenildi.
17 Şubat 2023 tarihinde Şırnak’ın Güçlükonak ilçesinde Halkların Demokratik Partisi (HDP) tarafından toplanan yardım malzemelerine “illegal toplandıkları” gerekçesiyle İlçe Jandarma Komutanlığı tarafından el konulduğu öğrenildi.
HDP, 17 Şubat 2023 tarihinde yaptığı açıklama ile partileri tarafından toplanan toplam 1500 çadıra, 8 tır ve 2 kamyon yardım malzemesine, 30 konteynere, 120 jeneratöre AFAD tarafından el konulduğunu açıkladı.
(02/154) İzmir’de Oturma Eylemine Polis Müdahalesi…
17 Şubat 2023 tarihinde İzmir’de Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü önünde deprem gerekçe gösterilerek üniversitelerde alınan çevrimiçi eğitim uygulamasını protesto etmek için yapılan oturma eylemine müdahale eden polis 22 kişiyi fiziksel şiddet kullanarak gözaltına aldı. Gözaltına alınanalar aynı gün içinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.
(02/155) Hakkında Soruşturma Açılan Gazeteci…
Gazeteci Mir Ali Koçer hakkında depremler ile ilgili yaptığı sosyal medya paylaşımları gerekçe gösterilerek Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından ‘halka yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ iddiasıyla soruşturma açıldığı ve soruşturma kapsamında gazetecinin 17 Şubat 2023 tarihinde Diyarbakır İl Emniyet Müdürlüğü’nde ifade verdiği öğrenildi.
(02/156) Sosyal Medya Paylaşımları Gerekçe Gösterilerek Haklarında İşlem Yapılan ve Gözaltına Alınan Kişiler…
Emniyet Genel Müdürlüğü Antep ve Maraş’ta meydana gelen depremler ile ilgili yaptıkları sosyal medya paylaşımları nedeniyle 20 Şubat 2023 itibarıyla 452 kişi hakkında işlem başlatıldığını, 131 kişinin gözaltına alındığını ve bunlardan 25’nin tutuklandığını açıkladı.
(02/157) İstanbul’da İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
19 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, 17 Şubat 2023 tarihinde İstanbul’un Maltepe ilçesindeki Gülsuyu mahallesinde motosikletle giderken ismi öğrenilemeyen 1 kişinin önünün bir polis zırhlı aracı tarafından kesildiği ve yere düşen bu kişinin işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı, yüzünden yaralandığı öğrenildi. Basında yer alan haberde, maruz kaldığı işkence ve diğer kötü muameleyi belgeleyen rapor alarak karakola giden bu kişinin yaptığı şikâyetin “Başlatmayın darp raporunuza. Polis kimseye sebepsiz saldırmaz” denilerek işleme konmadığı iddia edildi.
(02/158) Cezaevinde Yaşamını Yitiren Kişi…
İstanbul Maltepe Cezaevi’nde tutulan Alparslan Arslan isimli mahpusun 17 Şubat 2023 tarihinde yaşamını yitirdiği öğrenildi. Alparslan Arslan’ın ölümü ile ilgili İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldığı ve cenazesinin Adli Tıp Kurumu morguna kaldırıldığı bildirildi.
(02/159) Cezaevinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
17 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Diyarbakır 2 Nolu T Tipi Cezaevi’ndeki B16 koğuşunda mahpuslara verilen yemekten fare çıktığı ve bu nedenle bir mahpusun hastaneye götürüldüğü ve tedavisi tamamlandıktan sonra cezaevine geri getirildiği öğrenildi.
17 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Tekirdağ 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan Baki Yaş isimli bir mahpusun ailesi ile yaptığı haftalık telefon görüşmesinin deprem ile ilgili sözleri gerekçe gösterilerek zamanından önce sonlandırıldığı ve mahpus hakkında disiplin soruşturması açıldığı, soruşturma sonunda mahpusa 6 ay telefon hakkından mahrum bırakma cezası verildiği öğrenildi.
17 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, İstanbul Bakırköy Kadın Cezaevi’nde tutulan Serpil Cabadan ve Elif Yaş isimli 2 mahpus hakkında deprem ile ilgili kapalı görüş sırasındaki sözleri ve başka mahpusların ziyaretçileri ile konuşması gerekçe gösterilerek disiplin soruşturması açıldığı ve soruşturma sonunda mahpuslara 6 ay görüş hakkından mahrum bırakma cezası verildiği öğrenildi.
18 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, deprem sonrasında Maraş Türkoğlu Cezaevi’nden Samsun Kavak Cezaevi’ne sevk edilen mahpusların sevk sırasında işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldıkları öğrenildi. Sevk edilen mahpuslar arasında yer alan Yaşar Savcı isimli bir mahpusun annesi H. Savcı, konuyla ilgili basında yer alan açıklamasında şunları belirtti: “Bir yerde ring aracını durduruyorlar ve onları araçtan indiriyorlar. Çırılçıplak soyuyorlar, onlara işkence ediyorlar. Bayılana kadar işkence ediyorlar. Daha sonra çıplak şekilde araca bindirip cezaevine o şekilde götürüyorlar. Cezaevine götürdükten sonra da onlara işkence ediyorlar.”
20 Şubat 2023 tarihinde basında yer alan haberlerden, Seyfettin Kurt, Murat Kozat ve ismi öğrenilemeyen 1 mahpusun istek ve iradeleri dışında Karabük Cezaevi’nden Samsun Kavak S Tipi Cezaevi’ne sevk ediği öğrenildi. 3 mahpusun cezaevi girişinde çıplak arama dayatmasını kabul etmedikleri gerekçesiyle işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldıkları öğrenildi.
(02/160) Abdullah Öcalan ile Görüşme Başvurusuna Cevap Verilmedi…
PKK lideri Abdullah Öcalan’ın ailesi ve vasisi ile İmralı Cezaevi’nde tutulan Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş’ın aileleri ve vasileri tarafından 17 Şubat 2023 tarihinde yapılan görüşme başvurusuna Bursa Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından herhangi bir cevap verilmediği öğrenildi.
(02/161) Ankara’da Gazetecilerin Yargılandığı Dava…
9’u tutuklu 11 gazeteci hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan iddianame 17 Şubat 2023 tarihinde Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi. İddianamede Jinnews ve Mezopotamya Haber Ajansı’nda yer alan 149 ayrı haber de gerekçe gösterilerek gazetecilerin ‘örgüt üyesi olma’ suçundan cezalandırılmaları istenmektedir.
11 gazeteci 25 Ekim 2022 tarihinde gözaltına alınmış ve 9 gazeteci (Mezopotamya Ajansı Yazı İşleri Müdürü Diren Yurtsever, Mezopotamya Ajansı muhabirleri Berivan Altan, Deniz Nazlım, Selman Güzelyüz, Hakan Yalçın, Ceylan Şahinli, Emrullah Acar ile Jinnews muhabirleri Habibe Eren ve Öznur Değer)29 Ekim 2022 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklanmıştı; 2 kişi (Zemo Ağgöz ve Mehmet Günhan) ise adli kontrol şartıyla serbest bırakılmıştı.
(02/162) Hakkında Soruşturma Açılan Gazeteci…
Gazeteci Hayri Demir hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından ‘örgüt üyesi olmak’ iddiasıyla soruşturma açıldığı ve soruşturma kapsamında Hayri Demir’in 17 Şubat 2023 tarihinde savcılığa ifade verdiği ve daha sonra sevk edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldığı öğrenildi.
(02/163) Van’da Yargılanan Hak Savunucuları ile Sendika ve Tabip Odası Yöneticileri…
Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından sağlık çalışanlarının çalışma koşulları ve özlük hakları ile ilgili 8 Şubat 2022 tarihinde Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi önünde yapılan basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde gözaltına alınan ve aralarında Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Van Şube Eş Başkanları Zeki Seven ve Figen Çolakoğlu ile TİHV başvuru hekimi ve Van-Hakkari Tabip Odası yönetim kurulu üyesi Dr. Ayfer Bostan ve TİHV başvuru hekimi ve Van-Hakkari Tabip Odası önceki dönem başkanı Dr. Hüseyin Yaviç’in de olduğu 8 kişi hakkında Van 1. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 17 Şubat 2023 tarihinde devam edildi. İddianamede 8 kişinin ‘2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet etme’ suçundan cezalandırılmaları istenmektedir. Savunmaların ardından mahkeme, esas hakkındaki mütalaasını hazırlamak üzere dosyanın savcılığa gönderilmesine karar verdi ve duruşmayı 31 Mart 2023 tarihine erteledi.
(02/164) Boğaziçi Üniversitesi Öğrencilerinin Yargılandığı Dava…
Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi 7 kişi hakkında Boğaziçi Üniversitesi’ne atanan rektörü protesto eylemleri kapsamında açılan sergideki Kabe resmi gerekçe gösterilerek İstanbul 21. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 17 Şubat 2023 tarihinde devam edildi. Mahkeme, savcılığın eylemin ‘halkı kin ve düşmanlığa tahrik etme mahiyetinde olup olmadığı, kamu güvenliği açısından açık ve yakın bir tehlikenin ortaya çıkmasına elverişli olup olmadığı ile fiilin kamu barışını bozmaya elverişli olup olmadığının tespiti’ için dava dosyasının kamu düzeni ve kamu güvenliği uzmanı, toplum bilimi uzmanı ve dil bilimi uzmanından oluşan üç kişilik bilirkişi heyetine gönderilmesi talebini kabul ederek duruşmayı 14 Temmuz 2023 tarihine erteledi.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumantasyon@tihv.org.tr adresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3]https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4]https://twitter.com/insanhaklari
[5]Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, Tr724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, DeutscheWelle, Reuters, AFP.