Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
29 Mayıs 2019 Günlük İnsan Hakları Raporu
(05/345) Güneydoğu’da Operasyonlar ve Saldırılar…
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, 23 Mayıs 2019 tarihinde Diyarbakır’ın Dicle ilçesi kırsal alanında güvenlik güçleri ile HPG militanları arasında çıkan çatışmada 2 militanın öldüğü öğrenildi.
28 Mayıs 2019 tarihinde Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırları içindeki Hakurk bölgesine yönelik Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından bir hava ve kara harekatı başlatıldığı öğrenildi.
(05/346) Ankara’da Gözaltında İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
Ankara Barosu Avukat Hakları Merkezi, Cezaevi Kurulu ve İnsan Hakları Merkezi, gözaltına alındıktan sonra Ankara Emniyet Müdürlüğü Mali Suçlar Soruşturma Bürosu’nda işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilen 6 kişiye ilişkin bir rapor hazırladı. Söz konusu 6 kişi 20 Mayıs 2019 tarihinde Dışişleri Bakanlığı personeline yönelik bir “FETÖ/PDY Soruşturması” kapsamında gözaltına alınmıştı.
İşkence ve diğer kötü muameleye maruz kalan kişiler ile yapılan görüşmeler sonrasında hazırlanan raporda şunlar belirtilmektedir:
- Görüşülen 6 kişinin tamamı “mülakat” adı altında görüşmelere götürüldüklerini, burada itirafçı olmaya zorlandıklarını, tehdit ve hakaretlere maruz kaldıklarını ifade etmişlerdir.
- Görüşülen 6 kişiden 5’i mülakatlar haricinde işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldığını ifade etmiştir. Görüşme yapılan 1 kişi bizzat bir işkence ve kötü muameleye maruz kalmadığını, ancak aynı koğuşta kaldığı kişilerden ve Sulh Ceza Hakimliği’ne gözaltı süresinin uzatılması işlemleri sırasında toplu olarak görüldüklerinde orada bulunan diğer kişilerden işkence ve kötü muamele iddialarını duyduğunu ifade etmiştir.
- 5 kişinin ortak anlatımlarına göre; bu kişiler (…) Mali Suçlar Soruşturma Bürosu’nun giriş katında bulunan bölüme getirildiklerini (…) karanlık bir odaya sokulduklarını, karanlık odaya onları bırakan kişilerin çıktıklarını, karanlık odada yüzlerini karanlık sebebiyle göremedikleri kişilerin, kendilerini önce duvara yasladıklarını, gözlerini bağladıklarını (…) sonrasında diz çöktürdüklerini, bir süre süründürdüklerini, cop ile kafalarına vurulduğunu, konuşmazlarsa makatlarına cop sokulmakla tehdit edildiklerini ifade etmişlerdir.
- İşkence ve kötü muameleye maruz kaldığını ifade eden 5 kişi günlük doktor muayenesi sırasında yanlarında bir kolluk görevlisinin bulunduğunu, can güvenliklerinden duydukları korku ve kaygı sebebiyle yaşadıklarını doktora anlatamadıklarını ifade etmiştir.
- İşkence ve kötü muameleye maruz kaldığını ifade eden 1 kişi süründürme esnasında dizlerinde morluklar oluştuğunu (morluklar giden komisyon tarafından bizzat görülmüş ve fotoğraflanmıştır), işkencenin son bulmasını müteakip gündüz gerçekleşen ilk doktor muayenesinde bunu doktora ifade ettiğini, doktorun kendisine sözlü olarak morluk diye rapora yazdığını beyan etmesinin ardından, doktor muayenesi sırasında bulunan kadın polis memurunun panikleyerek cep telefonunu eline aldığını ve birilerine bir şeyler yazdığını, sonrasında kendisinin odadan çıkarıldığını ve raporun tanzim edilmiş halinin kendisine gösterilmediğini, devamında gözaltı süresinin uzatılması işlemleri için Sulh Ceza Hakimliği’ne sevk edildiklerini, gözaltı uzatım kararının ardından götürüldükleri muayenede aynı doktorun “darp cebir izi yoktur” diye rapor yazdığını, diğer raporun akıbeti konusunda bilgisi olmadığını ifade etmiştir.
Raporun sonuç kısmında ise “Dinlenen kişilerin anlatımları birbirleri ile çelişmemekte, aksine uyum göstermektedir. Anlatımlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde, kişilerin darp, cebir izi bırakılmayacak şekilde işkence ve kötü muameleye maruz kaldıklarını doğrulamaktadır. Yukarıdaki tespitler de dikkate alınarak ilgililer hakkında derhal soruşturma başlatılmalı ve işkence suçuna göz yuman ve işkence suçunu işleyen kişiler başta olmak üzere kişilerin maddi ve manevi varlığına saldırıda bulunan kişilerin tespit edilerek cezalandırılması gerekmektedir” denilmektedir.
(05/347) İstanbul’da Polisin Fiziksel Şiddetine Maruz Kalan Gazete Dağıtıcısı…
Yeni Yaşam gazetesi dağıtıcısı olan, epilepsi hastası Hasan Ceyhan’ın 28 Mayıs 2019 tarihinde İstanbul’da metroda baygınlık geçirdiği öğrenildi. Gayrettepe Metro durağına Hasan Ceyhan’ı hastaneye kaldırmak üzere bir ambülans geldiği fakat bu sırada çantasından Yeni Yaşam gazetesi çıkması üzerine polisin onu metro istasyonunda bulunan güvenlik kulübesine götürdüğü ve orada ona yaklaşık bir saat boyunca fiziksel ve sözlü şiddet uyguladığı bildirildi.
(05/348) Askerde Fiziksel Şiddete Maruz Kalan Kişi…
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Eskişehir 1. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda zorunlu askerlik yapan Adem Asil’in, aşçı olarak çalıştığı er yemekhanesinde yemeğin zamanında pişmediği gerekçesiyle astsubay H.Ş.’nin fiziksel şiddetine maruz kaldığı öğrenildi. Maruz kaldığı fiziksel şiddet sonucu Adem Asil’in gözünde morluk ve burnunda şişlik oluştuğu bildirildi. Olayla ilgili H.Ş. hakkında suç duyurusunda bulunulduğu öğrenildi.
(05/349) Cezaevlerinde Açlık Grevini Bitiren Mahpuslara Yönelik Müdahaleler…
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Urfa Siverek T Tipi Cezaevi’nde açlık grevini bitiren 26 mahpustan 13’ünün hastaneye sevk edildiği fakat tedavileri tamamlanmadan cezaevine geri götürüldükleri öğrenildi.
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Diyarbakır D Tipi Cezaevi ve Bandırma Cezaevi’nde açlık grevini bitiren mahpuslara baharat içeren çorbalar verilmesi nedeniyle mahpusların rahatsızlandığı öğrenildi.
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Ağrı Patnos Cezaevi’nde ölüm orucunu bitiren 5 mahpusun hastaneye sevk edildiği fakat tedavileri yapılmadan cezaevine geri getirildikleri öğrenildi. 1 Mart 2019 tarihinden beri açlık grevinde olan mahpusların hastaneye sevklerinin ise “güvenlik” gerekçesiyle yapılmadığı bildirildi.
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, Tarsus Cezaevi’nde açlık grevini bitirdikten sonra hastaneye sevk edilen mahpusların, doktorların ve cezaevi personelinin sözlü hakaretlerine maruz kaldığı öğrenildi. Haberde ayrıca hastaneye sevk edilen mahpusların saatlerce kelepçeli vaziyette ring aracı içinde bekletildiği, iğne yapılan bir mahpusun vücudunda morluklar oluştuğu bildirildi.
05/350) Ankara’da “İşimi Geri İstiyorum” Eylemine Polis Müdahalesi…
KHK ile ihraç edildikleri işlerine geri dönmek için 931 gündür direnişte olan kamu emekçileri tarafından Ankara Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları Anıtı önünde 28 Mayıs 2019 tarihinde saat 13.30 ve 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamalarına polis müdahale etti.
28 Mayıs 2019 tarihinde saat 13.30’da yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (İlker Işık ve Merve Demirel) ve saat 18.00’de yapılmak istenen basın açıklamasına yönelik polis müdahalesinde 2 kişinin (Merve Demirel ve Nazan Bozkurt) gözaltına alındığı bildirildi.
Buna göre, 28 Mayıs 2019 tarihinde Yüksel Caddesi üzerinde yapılmak istenen basın açıklamalarında 4 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanların aynı gün içinde serbest bırakıldığı öğrenildi.
(05/351) Ankara’da Eyleme Polis Müdahalesi…
Seyri Sokak emekçisi Oktay İnce tarafından polis baskını sonrasında el konulan dijital arşivini geri istemek talebiyle Ankara Adliyesi önünde yapılmak istenen basın açıklamasına müdahale eden polis Oktay İnce’yi gözaltına aldı.
(05/352) İstanbul’da Eyleme Polis Müdahalesi…
27 Mayıs 2019 tarihinde, KHK ile ihraç edildikleri işlerine dönmek için İstanbul Bakırköy Özgürlük Meydanı’nda yapılmak istenen eyleme yönelik polis müdahalesinde gözaltına alınan 2 kişi (Mehmet Dersulu ve Batuhan Şendağ) 28 Mayıs 2019 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından Bakırköy Özgürlük Meydanı’na 500 metre yaklaşmama şartıyla serbest bırakıldı.
(05/353) Diyarbakır’da Gözaltına Alınan HDP Yöneticisi…
27 Mayıs 2019 tarihinde ifade vermek üzere gittiği Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü’nde gözaltına alınan ve daha sonra soruşturmanın yürütüldüğü İzmir’e götürülen Halkların Demokratik Partisi (HDP) Parti Meclisi üyesi Berat Kıran, 28 Mayıs 2019 tarihinde sevk edildiği mahkeme tarafından adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
(05/354) Aydın’da Gözaltına Alınan ESP Üye ve Yöneticileri…
28 Mayıs 2019 tarihinde Aydın’ın Didim ilçesinde yapılan ev baskınlarında Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) merkez yürütme kurulu üyesi Satiye Ok, ESP Parti Meclisi üyesi Deniz Çokgül, ESP üyeleri Handan Özbilgin ve Özlem Tunç gözaltına alındı.
(05/355) “Bu Suça Ortak Olmayacağız” Bildirisini İmzalayan Akademisyenlerin Yargılandığı Davalar…
“Bu Suça Ortak Olmayacağız” bildirisini imzaladıkları gerekçesiyle 2 akademisyen (Bilgi Üniversitesi’nden Dr. Ohannes Kılıçdağı ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Arş. Gör. Yasemin Akış) hakkında İstanbul 24. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ayrı ayrı açılan davaların görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme Yasemin Akış hakkına açılan davada yetkisizlik kararı vererek dava dosyasının Ankara Nöbetçi Ağır Ceza Mahkemesi’ne gönderilmesine hükmetti. Mahkeme Ohannes Kılıçdağı hakkında açılan davada yargılamanın Türk Ceza Kanunu’nun 301. maddesi uyarınca yapılması için Adalet Bakanlığı’ndan izin istenmesine ve cevap gelinceye kadar yargılamanın durdurulmasına karar verdi.
Aynı gerekçe ile Kocaeli Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Dr. Hülya Kendir hakkında İstanbul 13. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 17 Temmuz 2019 tarihine erteledi.
Aynı gerekçe ile Gazi Üniversitesi’nden Araştırma Görevlisi Eren Kırmızıaltın hakkında İstanbul 36. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme duruşmayı 11 Temmuz 2019 tarihine erteledi.
(05/356) Kızıltepe JİTEM Davası…
Mardin’in Kızıltepe ilçesinde 1992 ile 1996 yılları arasında Jandarma İstihbarat ve Terörle Mücadele (JİTEM) mensuplarınca işlenen suçlara ilişkin olarak 4 asker ile 5 geçici köy korucusu hakkında Ankara 5. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi.
İddianamede emekli Albay Hasan Atilla Uğur, dönemin Diyarbakır İl Jandarma Komutanı Albay Eşref Hatipoğlu, Jandarma Bölük Komutanı Ahmet Boncuk, Başçavuş Ünal Alkan ve köy korucuları Abdurrahman Kurğa, Mehmet Emin Kurğa, Ramazan Çetin, Mehmet Salih Kılınçaslan ile İsmet Kandemir’in ‘silahlı örgüt kurma veya yönetme’, ‘silahlı örgüte üye olma’ ve ‘tasarlayarak öldürme’ suçlarından cezalandırılması istenmektedir.
Esas hakkındaki mütalaasını sunan savcı, davanın zaman aşımından düşürülmesini talep etti. Mahkeme duruşmayı 9 Eylül 2019 tarihine erteledi.
(05/357) “İstanbul KCK Ana Davası”
Barış ve Demokrasi Partisi (BDP) üye ve yöneticilerinin de aralarında olduğu 205 kişi hakkında İstanbul 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Mahkeme, Ragıp Zarakolu hakkındaki kırmızı bültenin kaldırılması talebinin reddine karar verdi ve duruşmayı 24 Aralık 2019 tarihine erteledi.
(05/358) Gazeteci ile ESP ve SGDF Yöneticilerinin Yargılandığı Dava…
Aralarında Etkin Haber Ajansı (ETHA) muhabiri Ali Sönmez Kayar, Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) merkez yönetim kurulu üyesi Sıtkı Güngör, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) üyesi Narin Duru, Sosyalist Gençlik Dernekleri Federasyonu (SGDF) merkez yönetim kurulu üyesi Ali Deniz Esen’in de olduğu 9 kişi hakkında İstanbul 32. Ağır Ceza Mahkemesi’nde ‘örgüt üyesi olma’ iddiasıyla açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından mahkeme duruşmayı 31 Ekim 2019 tarihine erteledi.
1 Şubat 2018 tarihinde İstanbul’da gözaltına alınan Sıtkı Güngör, Ali Deniz Esen, Narin Duru, Eren Bulut ve Ali Sönmez Kayar 6 Şubat 2018 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından tutuklanmış ve mahkemenin 31 Ekim 2018 tarihinde görülen duruşmasında adli kontrol şartıyla tahliye edilmişti.
(05/359) Şırnak’ta Yargılanan Gazeteci…
KHK ile kapatılan Dicle Haber Ajansı muhabiri Ziya Ataman’ın da aralarında olduğu 9’u tutuklu 19 kişi hakkında Şırnak 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Savunmaların ardından tanıklar dinlendi. Tanık Uğur Eyinç, okuma yazması olmadığını belirterek, soruşturma aşamasında beyanları okumadan imzaladığını söyledi. Uğur Eyinç, avukatların sorularını ise “hatırlamıyorum” şeklinde yanıtladı. Mahkeme 9 kişinin tutukluluk hallerinin devamına karar vererek duruşmayı 4 Temmuz 2019 tarihine erteledi.
(05/360) İstanbul’da Gazetecinin Yargılandığı Dava…
Mezopotamya Ajansı muhabiri Berzan Güneş hakkında sosyal medya paylaşımlarında ‘örgüt propagandası’ yaptığı iddiasıyla Iğdır Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava İstanbul Anadolu 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan dava ile birleştirilmişti. İstanbul Anadolu 2. Ağır Ceza Mahkemesi’nde 28 Mayıs 2019 tarihinde görülen duruşmada mahkeme davayı 8 Ekim 2019 tarihine erteledi. Gazeteci Berzan Güneş, 11 Haziran 2018 tarihinde haber takibi için gittiği Şırnak’ta gözaltına alınıp tutuklanmış ve yargılandığı davanın 8 Ağustos 2018 tarihinde görülen ilk duruşmasında tahliye edilmişti.
(05/361) Ankara’da Polis Memurunun Yargılandığı Dava…
1 Mayıs 2018 tarihinde Ankara’da yapılan “İşimi Geri İstiyorum” eylemine müdahale sırasında Gülnaz Bozkurt’a fiziksel şiddet uyguladığı iddiasıyla polis memuru Tekin Koçak hakkında Ankara 35. Asliye Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın görülmesine 28 Mayıs 2019 tarihinde devam edildi. Celse arasında ifadesini veren sanık polis memuru Tekin Koçak duruşmaya katılmadı. Mahkeme duruşmayı Kasım 2019’a erteledi.
(05/362) Darbe Girişimiyle İlişkilendirilerek Gözaltına Alınan ve Tutuklanan Kişiler…
28 Mayıs 2019 tarihinde Adana merkezli bir soruşturma kapsamında 18 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 17 kişi; İstanbul merkezli bir soruşturma kapsamında 24 ilde düzenlenen operasyonlarda aralarında muvazzaf askerlerin de olduğu 45 kişi gözaltına alındı.
(05/363) Darbe Girişimiyle İlişkilendirilerek Yargılanan Kişiler…
Yargıtay eski üyesi Zihni Doğan hakkında Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nde açılan davanın karar duruşması 28 Mayıs 2019 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı.
Süleyman Atila isimli bir kişi hakkında Kayseri 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde açılan davanın karar duruşması 28 Mayıs 2019 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 8 yıl 9 ay hapis cezası ile cezalandırdı.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) İkinci Daire eski Başkanı Nesibe Özer Doğan hakkında Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nde açılan davanın karar duruşması 28 Mayıs 2019 tarihinde görüldü. Mahkeme sanığı ‘örgüt üyesi olma’ suçundan 11 yıl 3 ay hapis cezası ile cezalandırdı.
(05/364) Hakkında Fezleke Hazırlanan Milletvekili…
28 Mayıs 2019 tarihinde basında yer alan haberlerden, HDP Diyarbakır milletvekili Dersim Dağ hakkında hazırlanan fezlekenin TBMM Başkanlığı’na sunulduğu öğrenildi.
(05/365) Açığa Alınan Eğitim Emekçileri…
Cezaevlerinde devam etmekte olan açlık grevlerine ilişkin mahpus yakınları tarafından yapılan eylemlere yönelik polis müdahalesini protesto etmek için 4 Mayıs 2019 tarihinde Diyarbakır’da yapılan eylem sırasında gözaltına Eğitim-Sen üyesi 6 eğitim emekçisinin 28 Mayıs 2019 tarihinde Yenişehir ve Kayapınar kaymakamlıkları tarafından açığa alındığı öğrenildi.
(05/366) İşkence İddialarıyla İlgili Reddedilen Meclis Araştırma Önergesi…
18 Mayıs 2019 tarihinde Urfa’nın Halfeti ilçesine bağlı Dergili mahallesinde yaşanan ve 1 polis memuru ile 2 militanın öldüğü çatışma sonrasında yapılan ev baskınlarında gözaltına alınanlar götürüldükleri Urfa Emniyet Müdürlüğü Terörle Mücadele Şubesi’nde işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı iddia edilmişti.
Bu iddialarla ilgili olarak HDP Urfa milletvekili Nimetullah Erdoğmuş imzasıyla TBMM’ye bir araştırma önergesi verildi. Araştırma önergesinde “Şanlıurfa’da gözaltında yaşanan bu insanlık dışı işkence olaylarıyla ilgili iddiaların aydınlatılması ve bu suça iştirak eden kamu görevlilerinin adaletin önünde hesap vermesi dolayısıyla toplumda ‘işkenceye müsamaha edilemez’ duygusunun hakim olması için Meclis araştırmasını arz ederiz” dendiği öğrenildi. Araştırma önergesi, Genel Kurul’da yapılan oylama sonucunda reddedildi.
(05/367) Etkinliklerin Yasaklandığı İl…
Van Valiliği, 28 Mayıs 2019 tarihinde yaptığı açıklama ile il sınırları içinde açık alanlarda düzenlenecek yürüyüş, toplantı ve toplanmalar, basın açıklaması, oturma eylemi, stand açma vb. her türlü eylem ve etkinliğin 29 Mayıs 2019 ile 12 Haziran 2019 tarihleri arasında yasaklandığını duyurdu.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumantasyon@tihv.org.tr adresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3] https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4] https://twitter.com/insanhaklari
[5] Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, T724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, Deutsche Welle, Reuters, AFP.