Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi[1][2][3][4][5]
30 Nisan – 5 Mayıs 2022 Günlük İnsan Hakları Raporu
(05/001) Operasyonlar ve Saldırılar…
Milli Savunma Bakanlığı (MSB), Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi (IKBY) sınırları içinde devam eden “Pençe-Kilit” operasyonunda 19 Nisan 2022 tarihinde yaralanan 1 askerin (Nurettin Uzun) tedavi gördüğü hastanede 30 Nisan 2022 tarihinde, 30 Nisan 2022 tarihinde yaralanan 1 askerin ise (Mümin Çarkçı) aynı gün öldüğünü duyurdu.
İçişleri Bakanlığı, Şırnak’ta Cudi Dağı bölgesinde 1 Mayıs 2022 tarihinde çıkan çatışmada 1 askerin (Jandarma Teğmen İsmail Can Akdeniz) öldüğünü, 1 askerin (Jandarma Uzman Çavuş Uğurcan Çakıcı) ise yaralandığını duyurdu.
MSB, Suriye’de “Zeytindalı Harekat Bölgesi”nde 4 Mayıs 2022 tarihinde düzenlenen bir saldırıda yaralanan 1 askerin (Talha Bahadır) kaldırıldığı hastanede öldüğünü duyurdu.
5 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, IKBY sınırları içindeki Zap bölgesinde Türk Silahlı Kuvvetleri birimleri ile HPG militanları arasında 22 Nisan 2022 tarihinde çıkan çatışmada 3 HPG militanının öldüğü öğrenildi.
(05/002) Kadın Cinayetleri…
Bianet’in 4 Mayıs 2022 tarihinde yayınladığı “Erkek Şiddeti Çetelesi”ne göre 2022 yılının Nisan ayında Türkiye genelinde erkekler tarafından en az 29 kadın öldürüldü. Açıklamada ayrıca erkeklerin en az 2 kadına tecavüz ettiği, en az 38 kadını seks işçiliğine zorladığı, 52 kadına şiddet uyguladığı, 18 çocuğu istismar ettiği belirtildi.
(05/003) İstanbul’da Öldürülen Trans Kadın…
3 Mayıs 2022 tarihinde İstanbul’da trans kadın İpek Ağmaz’ın ismi öğrenilemeyen bir erkek tarafından öldürüldüğü öğrenildi.
(05/004) İstanbul’da Irkçı Saldırı…
4 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, 2 Mayıs 2022 tarihinde İstanbul’un Başakşehir ilçesinde Ürdün ve Avustralya vatandaşı 1’i çocuk 3 kişinin, 5 kişilik ırkçı bir grubun saldırısına maruz kaldıkları öğrenildi. Saldırıya maruz kalan kişilerden Ahmed Ahmedi, basında yer aşan ifadelerinde şunları belirtti: “Taksi bekliyorduk, yolun karşısında gri renkli 34 PM 9713 plakalı bir araç durdu. Araç içinde bulunanlar camdan bana bir şeyler söyledi. Türkçe bilmediğimden anlayamadım. Araç ileriden U dönüşü yaptı ve bizim yanımıza geldi. Araçtan inen şahıslar bana vurmaya başladılar. Beni kurtarmaya gelen kardeşime de vurdular. Bu kişilerden biri araç içinden aldığı şişeyi yere vurarak kırdı ve bizim üzerimize geldi. Ben o esnada bayıldım”. 16 yaşındaki E. N. ise şunları ifade etti: “Şahıslar araçlarının içinden bize bakarak ‘Arabistan, ananı s..yim’ gibi şeyler söyleyerek bağırıyorlardı. Arkadaşım olan Ahmed Ahmedi’nin üzerinde beyaz Arap giysisi vardı. Sonra yanımıza gelerek bize vurmaya başladılar.”
(05/005) İzmir’de Trans Kadınlara İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
2 Mayıs 2022 tarihinde İzmir’in Konak ilçesine bağlı Alsancak mahallesinde polisin trans kadınların kaldığı evlere “gürültü yapıldığı yönünde bir ihbar” gerekçesiyle girdiği, evlerde bulunan kişilere biber gazı sıktığı ve işkence ve kötü muamelede bulunduğu, 5 kişinin yaralandığı öğrenildi.
(05/006) Hatay’da İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
30 Nisan 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, Hatay’ın Dörtyol ilçesinde bir eve ‘canlı bomba’ ihbarı gerekçesiyle polis tarafından yapılan baskında, evde bulunanların yere yatırılarak başlarına silah doğrultulduğu, 2 kişinin (S. V. ve M. V.) polisin fiziksel ve sözlü şiddetine maruz kaldıkları öğrenildi.
(05/007) Diyarbakır’da İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
1 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesinde 28 Nisan 2022 tarihinde bir eve yönelik polis baskınında, evde bulunan kişilerin polisin işkence ve diğer kötü muamelesine maruz kaldıkları öğrenildi. Evde bulunan kişilerden Leyla Taş, basında yer alan ifadelerinde şunları belirtti: “Gece saatlerinde polis büyük bir gürültüyle evin bahçesine girip, camları ve kapıları silahlarla kırmaya çalıştı. Onlarca polis kapıyı kırıp eve girdikten sonra kardeşim Ensari Taş’ı sorgusuz sualsiz darp etti. Sonra evde bulunanların tamamı polisler tarafından yerlere yatırıldı. Kafamıza silah dayadılar. Polisler bize hakaretler, tehditler etti. Babamı, yeğenimi, kardeşimi ve Ensari’yi gözaltına aldılar. Polisler sanki talana gelmişlerdi. Aramada yaklaşık 60 bin TL paramızı ve altınımızı aldılar. Polis bize, ‘Bu kadar para ne geziyor bu evde’ diye sordu. Ben de ‘bu para her zaman olur bizim evde. Pazarcıyız normaldir’ dedim”.
(05/008) Cezaevinde İşkence ve Diğer Kötü Muamele…
30 Nisan 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, Muğla Bodrum S Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan Ali Doğan Aktay’ın 4 aydır tek kişilik hücrede tutulduğu öğrenildi.
30 Nisan 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, Ankara Sincan 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan mahpusların, infaz koruma memurlarının tehdidine maruz kaldıkları, spor ve sohbet haklarının engellendiği öğrenildi.
1 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, İzmir Kırıklar 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpusların, ‘Sizleri bitireceğiz sizlere ceza içinde ceza çektireceğiz’ denilerek tehdit edildiği öğrenildi.
3 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, Bitlis Ahlat T Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutulan hasta mahpus Naif İşçi’nin, “Kürdüm” dediği için ölümle tehdit edildiği öğrenildi.
3 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, İstanbul Silivri 5 Nolu Cezaevi’nde işkence ve kötü muameleye maruz kaldıktan sonra İzmir 1 Nolu F Tipi Cezaevi’ne sevk edilen Halil Kasal isimli mahpusun, annesi ile 1 Mayıs 2022 tarihinde yaptığı telefon görüşmesinde, “Başıma gelenleri anlatacağım” dedikten sonra telefonun kesildiği öğrenildi.
(05/009) Cezaevinde Sağlık Hakkı Engellenen Mahpuslar…
1 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, İzmir Kırıklar 2 Nolu F Tipi Cezaevi’nde tutulan mahpusların hastane sevklerinin yapılmadığı öğrenildi.
(05/010) 1 Mayıs Kutlamalarına Yönelik Engellemeler ve Yasaklamalar…
1 Mayıs 2022 tarihinde İstanbul’da Taksim Meydanı’na yürümek isteyen Öğrenci Kolektifleri ve Üniversiteli Feminist Kolektif üyesi 5 kişi gözaltına alındı.
Aynı gerekçeyle Öğrenci Faaliyeti üyesi 5 kişi, Kafe-Bar Çalışanları Dayanışması grubundan 3 kişi gözaltına alındı.
Aynı gerekçeyle Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) ve Halkevleri üyesi 12 kişi ters kelepçelenerek gözaltına alındı.
Aynı gerekçeyle Gençlik Komitesi üyesi en az 30 kişi Beşiktaş’ta fiziksel şiddet kullanılarak gözaltına alındı.
Taksim Meydanı’na çıkan farklı noktalarda Devrimci Hareket, Mücadele Birliği ve Devrimci Parti üyesi en az 26 kişinin gözaltına alındığı öğrenildi.
Emeğin Gücü üyesi 2 kişi, Kataşsen üyesi 8 kişi Şişli’de gözaltına alındı.
Çağdaş Hukukçular Derneği Stajyer ve Öğrenci Komisyonu üyesi Ezgi Ertürk, Mert Batur ve Batuhan Berk Duran, Taksim Meydanı’na yürümek istedikleri gerekçesiyle gözaltına alındı.
Birleşik Mücadele Güçleri üyesi en az 10 kişi Osmanbey’de gözaltına alındı.
Taksim Meydanı’nda haber takibi yapan Gazete Yolculuk muhabiri Buse Söğütlü, Mezopotamya Ajansı muhabiri Doğan Kaynak ve Jinnews muhabiri Rozerin Gültekin de gözaltına alındı.
1 Mayıs’ı kutlamak için Taksim Meydanı’na yürümek isterken gözaltına alınan kişi sayısının 3’ü gazeteci toplam 192 olduğu, 7’si adli kontrol şartıyla olmak üzere tamamının 1 ve 2 Mayıs 2022 tarihlerinde serbest bırakıldıkları öğrenildi.
(05/011) Ankara’da Eyleme Polis Müdahalesi…
Çankaya Belediyesi’ndeki işine son verilen Yasin Keskin isimli bir kişinin işe geri alınma talebiyle 28 Nisan 2022 tarihinde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Merkezi önünde yaptığı eyleme müdahale eden özel polis eyleme katılanları fiziksel şiddet kullanarak binanın önünden uzaklaştırdı.
(05/012) Ankara’da “İşimi Geri İstiyorum” Eylemine Polis Müdahalesi…
“İşimi Geri İstiyorum” eylemi kapsamında Ankara Yüksel Caddesi’ndeki İnsan Hakları Anıtı önünde 5 Mayıs 2022 tarihinde yapılan basın açıklamasına müdahale eden polis, eyleme katılanları fiziksel şiddet kullanarak İnsan Hakları Anıtı’nın önünden uzaklaştırdı.
(05/013) Mersin’de Gözaltına Alınan TÖP Üyeleri ve Diğer Kişiler…
29 Nisan 2022 tarihinde Mersin’de yapılan ev baskınlarında gözaltına alınan ve aralarında Toplumsal Özgürlük Partisi (TÖP) üyelerinin de olduğu 2’si çocuk 12 kişiden 2’si (İ. Ş. ve R. Ş.) 30 Nisan 2022 tarihinde polisteki ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı. 1’i (Azime Şen) adli kontrol şartıyla olmak üzere 5 kişi ise (A. A., O. G., S. B. ve Z. K) 1 Mayıs 2022 tarihinde sevk edildikleri mahkeme tarafından serbest bırakıldı.
(05/014) Şırnak’ta Gözaltına Alınan Kişi…
4 Mayıs 2022 tarihinde Şırnak’ın Cizre ilçesine bağlı Yafes mahallesinde bir parkta oturan kişilerden, polisin Genel Bilgi Toplama (GBT) uygulamasın yapmak istemesine itiraz eden 1 kişinin (Ebubekir Çıkmaz) işkence ve diğer kötü muameleyle gözaltına alındığı öğrenildi.
(05/015) İstanbul’da Gözaltına Alınan CHP Temsilcisi…
29 Nisan 2022 tarihinde İstanbul Havalimanı’nda, hakkında açılmış bir soruşturma kapsamında ifade vermediği gerekçesiyle gözaltına alınan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ABD Temsilcisi Yurter Özcan’ın ifade işlemlerinin ardından aynı gün serbest bırakıldığı öğrenildi.
(05/016) Sakarya’da Gözaltına Alınan Kişiler…
Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) 4 Mayıs 2022 tarihinde, film yapımcısı Hande Karacasu ile ‘Militer Doktrin’ isimli Twitter hesabının yöneticisi olduğu öne sürülen H. D. isimli kişinin ‘sığınmacılarla ilgili bilgileri manipüle edip çarpıttığı’ iddiasıyla Sakarya’da gözaltına alındığını duyurdu. Gözaltına alınan 2 kişinin ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldıkları öğrenildi.
(05/017) İzmir’de Tutuklanan Belediye Eski Başkanı…
4 Mayıs 2022 tarihinde İzmir’de gözaltına alınan Urfa’nın Ceylanpınar ilçesinin eski Belediye Başkanı İsmail Arslan, hakkında verilen hapis cezasının kesinleşmesi üzerine tutuklandı.
(05/18) Gazetecilere Yönelik Hak İhlalleri…
Gazetecilikte Kadın Koalisyonu (CFWIJ) tarafından 3 Mayıs 2022 tarihinde Dünya Basın Özgürlüğü Günü kapsamında yayınlanan rapora göre, Türkiye’de 2022 Ocak-Nisan ayları arasında 63 kadın gazeteciye yönelik yargı yoluyla taciz, saldırı ve tehdit vakası kaydedildiği, 41 kadın gazetecinin sosyal medya paylaşımları ya da yazdıkları haberler nedeniyle yargılandığı, 5 kadın gazetecinin ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret’ ve ‘örgüt propagandası yapmak’ suçlamalarıyla hapis cezalarıyla cezalandırıldığı bildirildi.
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG), 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde yayınladığı raporda, 2022 yılının Nisan ayında 2 gazetecinin saldırıya maruz kaldığını, 9 gazetecinin gözaltına alınıp 1’inin tutuklandığını, haber takibi yaparken 10 gazetecinin engellendiğini, 9 gazetecinin kolluk kuvvetlerinin kötü muamelesine maruz kaldığını belirtti. Ayrıca 4 gazeteci hakkında soruşturma, 13 gazeteci hakkında dava açıldığı, 5 gazetecinin haklarında açılan davalarda hapis cezasıyla cezalandırıldığı, 62 gazetecinin halen cezaevinde tutulduğu bildirildi. Raporda RTÜK tarafından basın yayın kuruluşlarına 4 kez ceza verildiği, 11 kez yayın yasağı kadarı alındığı, 10 internet sitesinin kapatıldığı, 16 habere ve 11 sosyal medya içeriğine erişim engeli getirildiği belirtildi.
(05/019) Diyarbakır’da Mezarlık Ziyaretlerine Engelleme…
2 Mayıs 2022 tarihinde basında yer alan haberlerden, Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Sîsê ve Çemê Elîkan kırsal mahallelerinde bulunan mezarlıkları ziyaret etmek isteyenlerin, askerler tarafından Lice Kaymakamlığı’nın mezarlık ziyaretlerine dair verdiği yasak kararı gerekçe gösterilerek engellendiği öğrenildi.
(05/020) Eylem ve Etkinliklerin Yasaklandığı İller…
Van Valiliği 28 Nisan 2022 tarihinde yaptığı açıklama ile il genelinde gösteri yürüyüşü ve açık hava toplantılarını 29 Nisan 2022 itibarıyla 15 gün süreyle yasakladı. Valilik basın açıklaması, oturma eylemi ve anket yapılması, çadır ve stant kurulması/açılması, imza kampanyası düzenlenmesi, bildiri, broşür ve el ilanı dağıtılması gibi etkinlikleri ise mülki idarenin iznine bağladı. Bu karar ile Van’da 21 Kasım 2016 tarihinden bu yana uygulanan eylem ve etkinlik yasağı kesintisiz 1999 güne uzatılmış oldu.
Mardin Valiliği 1 Mayıs 2022 tarihinde yaptığı açıklama ile, Covid-19 salgını ile mücadele kapsamında ve “devam eden operasyonlar ve açlık grevi/ölüm orucu ile ilgili marjinal grupların da desteğiyle kitlesel gösteriler yapılacağı yönünde bir beklentinin bulunduğu” gerekçesiyle il genelinde gösteri yürüyüşü ve açık hava toplantılarını 2 Mayıs 2022 itibarıyla 15 gün süreyle yasakladı. Basın açıklaması, el ilanı bildiri, broşür dağıtmak, afiş, poster asmak ve açmak, meşale yakma ve taşıma, anket yapılması, açlık grevi, oturma eylemi, stant açma, imza kampanyası, çadır kurma, protesto eylemi ve benzeri eylem ve etkinlikler ise mülki idare amirinin iznine bağlandı. Mardin’de 17 Ekim 2019 tarihinden bu yana kesintisiz uygulanan eylem ve etkinlik yasağı böylece 942 güne ulaşmış oldu.
Hakkari Valiliği 3 Mayıs 2022 tarihinde yaptığı açıklama ile il genelinde miting, açık hava toplantıları, gösteri yürüyüşleri, oturma eylemi, protesto eylemi, insan zinciri oluşturarak yapılabilecek protesto, yürüyüş ve toplanmalar, halk kürsüleri şeklinde toplantı, halk toplantıları, ses-yayın araçları ile yapılabilecek her türlü sesli ve görsel faaliyetler, açlık grevi, çadır kurma, basın açıklamaları, her türlü stant açma, imza toplama, imza kampanyası, dilek feneri, balon uçurtmak, kamu kurum ve kuruluşları hariç olmak üzere anma töreni, konser, şenlik, tiyatro, sinevizyon ve benzeri faaliyetler, meşale yakma, el ilanı, bildiri, broşür dağıtma, afiş, poster asma ve benzeri eylem ve etkinliklerin 4 Mayıs 2022 itibarıyla 15 gün süreyle yasaklandığını duyurdu. Böylelikle 4 Ocak 2022 tarihinden bu yana uygulanan eylem ve etkinlik yasağı kesintisiz 135 güne uzatılmış oldu.
(05/021) Covid-19 Salgını…
Sağlık Bakanlığı, 29 Nisan 2022 tarihinde Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye’de 9 kişinin yaşamını yitirdiğini ve günlük vaka sayısının 1.924 olduğunu açıkladı.
Sağlık Bakanlığı, 30 Nisan 2022 tarihinde Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye’de 11 kişinin yaşamını yitirdiğini ve günlük vaka sayısının 1.772 olduğunu açıkladı.
Sağlık Bakanlığı, 1 Mayıs 2022 tarihinde Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye’de 12 kişinin yaşamını yitirdiğini ve günlük vaka sayısının 1.480 olduğunu açıkladı.
Sağlık Bakanlığı, 2 Mayıs 2022 tarihinde Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye’de 8 kişinin yaşamını yitirdiğini ve günlük vaka sayısının 1.344 olduğunu açıkladı.
Sağlık Bakanlığı, 3 Mayıs 2022 tarihinde Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye’de 10 kişinin yaşamını yitirdiğini ve günlük vaka sayısının 1.193 olduğunu açıkladı.
Sağlık Bakanlığı, 4 Mayıs 2022 tarihinde Covid-19 salgını nedeniyle Türkiye’de 7 kişinin yaşamını yitirdiğini ve günlük vaka sayısının 1.132 olduğunu açıkladı.
[1] Dokümantasyon Merkezi’nin hak ihlali raporu kesinleşmediği ölçüde iddiadır, ihlal iddiası yargı kararları dahil olmak üzere Dokümantasyon Merkezi’nin derinlikli araştırmaları sonucu ya kesinleşerek veri olur veya hak ihlali bilânçosundan çıkarılır.
[2] E-posta grubuna üye olmak için: dokumanta syon@tihv.org.tradresine konu başlığına ‘günlük insan hakları raporu üyelik talebi’ yazarak boş e-posta atınız.
[3]https://www.facebook.com/TIHV.HRFT
[4]https://twitter.com/insanhaklari
[5]Genel Kaynak ve Bilgi Notu: Günlük İnsan Hakları Raporu, Dokümantasyon Merkezi’nin her gün taradığı aşağıdaki gazete, haber ajansı ve internet sitesi haberlerinden ve TİHV’nin ilişki ağından edindiği bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır: Vatan, Milliyet, Hürriyet, Habertürk, Evrensel, Birgün, Cumhuriyet, Fırat Haber Ajansı, Jinnews, ETHA, Mezopotamya Ajansı, Yurt, Yeni Yaşam, NTV, Yeni Asya, Bianet, Halkinsesi.tv, Cnnturk, Tr724, İleri Haber, Siyasi Haber, Alınteri, Kızılbayrak, Sendika.org, Yüksekova Haber, T24, Diken, Gazete Karınca, Gazete Duvar, Haber Sol, El Cezire, BBC, DeutscheWelle, Reuters, AFP.