Basına ve Kamuoyuna
24 Eylül 2024
İstanbul’da hırsızlık suçundan aranan bir kişinin yakalama işlemi yapıldığı sırada ateş açması sonucu yaşamını yitiren polis memurunun yakınlarına ve mesai arkadaşlarına baş sağlığı, yaralılara ise acil şifalar dileriz.
Ancak acının büyüklüğüne rağmen hiç kimseye işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı ve onur kırıcı muamele yapılamaz. İşkence mutlak olarak yasaktır!
Gözaltına alınan kişiye şiddet uygulanması, siyah çöp torbası giydirilerek, olağan gözaltı araçları yerine “Hayvan Durum İzleme Aracı” ile sevk edilmesi işkence ve insanlık dışı veya insan onurunu çiğneyen muameledir.
Unutmayalım ki, bir tek insanın dahi insanlıktan çıkarılması aslında toplum olarak hepimizin insanlıktan çıkması demektir…
23 Eylül 2024 tarihinde, İstanbul’da hırsızlık suçundan aranan Y.E.G (19, e) isimli bir kişinin yakalama işlemi yapıldığı sırada ateş açması sonucu çıkan çatışmada 1 polisin yaşamını yitirdiği, biri polis memuru diğer ikisi Y.E.G ile annesi olmak üzere toplam üç kişinin yaralandığını üzüntüyle öğrenmiş bulunuyoruz.
Yaşamını yitiren polis memurunun yakınlarına ve mesai arkadaşlarına baş sağlığı, yaralılara da acil şifalar dileriz.
Yaşanan üzüntü verici bu olay, her vesileyle dile getirdiğimiz bir sorunu, her veçhesiyle şiddetin toplumsal ilişkileri düzenlemek ve sorunları çözmekte nedenli yaygın ve etkili bir araç haline geldiğini bir kez daha gözler önüne sermiştir.
Olaydan sonra medya tarafından paylaşılan, polisin ölümünden sorumlu olduğu iddia edilen kişinin suç sicilinin ne kadar kabarık olduğuna dair bilgiler, aşağılayıcı ve onur kırıcı ifadeler, şiddet sorununa sağlıklı bakılmadığını, suç ve ceza kavramlarının insan hakları kavramı ile ilişkisinin sorunlu bir şekilde ele alındığını göstermektedir.
Maalesef medya, 19 yaşındaki, daha çocuk sayılabilecek bir gencin neden bu kadar kabarık bir suç sicilinin olduğunu, neden şiddete başvurduğunu ve hangi saikler ile silaha sarıldığını, bu duruma dair başta devlet olmak üzere tüm topluma düşen görev ve sorumlulukları hiçbir şekilde sorgulamamaktadır.
Ancak asıl kaygı verici olan, genç bir polis memurunun gerçekten üzüntü verici ölümüyle sonuçlanan olayın hemen ardından yasalar ve insan hakları normlarıyla belirlenmiş kamusal yetki ve sorumluluklar üstlenen kolluk görevlilerinin geliştirdiği tutum ve tepkilerdir.
Söz konusu kişi, gözaltı işlemleri sırasında kolluk görevlilerinin işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı ve onur kırıcı muamelesine maruz kalmıştır.
Yıllardır işkenceye karşı mücadele eden ve bu süreçte işkence gören 22 bin 500 den fazla kişiye tedavi ve rehabilitasyon hizmeti sunan bir insan hakları kurumu olarak, bıkmadan usanmadan tekrar ettiğimiz bir gerçeği bir kez da hatırlatmak istiyoruz: İşkencenin Mutlak Olarak Yasaktır!
Çünkü, Birleşmiş Milletler (BM) İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı ya da Onur Kırıcı Muamele ya da Cezaya Karşı Sözleşme’nin 2. Maddesi’nde şöyle denir:
“Sözleşmeye Taraf Devlet, yetkisi altındaki ülkelerde işkence olaylarını önlemek için etkili kanuni, idari, adli veya başka tedbirleri alacaktır.
Hiçbir istisnai durum, ne harp hali ne de bir harp tehdidi, dahili siyasi istikrarsızlık veya herhangi başka bir olağanüstü hal, işkencenin uygulanması için gerekçe gösterilemez.
Bir üst görevlinin veya bir kamu merciinin emri, işkencenin haklılığına gerekçe kabul edilemez.”
Bu ifadelerden de anlaşılacağı üzere, insanın onur ve kişiliğine karşı en ağır saldırı olarak kabul edilen işkence ve diğer kötü muamelenin yasaklanması uluslararası hukuk açısından buyruk emir (jus cogens) niteliğindedir.
Oysa dün kolluk görevlileri, söz konusu BM sözleşmesine taraf olan bir devletin, Türkiye Cumhuriyeti’nin memurları olarak Anayasa’nın 90. Maddesi gereğince de uymak zorunda oldukları, yasa niteliğindeki bu sözleşmeye aykırı davranarak mutlak yasağı çiğnemişlerdir. Gözaltına aldıkları kişiye şiddet uygulamışlar, siyah bir çöp torbası giydirerek, bu iş için düzenlenmiş olağan gözaltı araçları yerine “Hayvan Durum İzleme Aracı” ile adliyeye sevk etmişlerdir.
Kolluk görevlilerinin bu uygulaması, hiçbir tartışmaya yer bırakmayacak şekilde işkence ve zalimane, insanlık dışı veya onur kırıcı muamele ve cezalandırmadır. Yani suçtur! Ve işkence görüntülerini kullanan basın da insanlığa karşı bu suça ortaktır. Ölen polis memuru ve kişiyle ilgili bilgilerin karşılaştırmalı bir şekilde paylaşılması ve acının büyüklüğü bir kişinin bu şekilde insanlıktan çıkartılmasını hiçbir şekilde meşru kılmaz.
Şunu da hatırlatmak isteriz ki, böyle davranarak bir insanı insanlıktan çıkarttığınızda aslında kendinizi de insanlıktan çıkartmış olursunuz. Daha da korkuncu, buna ortak olan ya da sessiz kalan herkes insanlıktan çıkarma suçuna iştirak etmiş olur. Yani toplum olarak hepimiz insanlıktan çıkmış oluruz.
Bu nedenle tüm toplumu işkence ve diğer kötü muameleye karşı sessiz kalmamaya, suça ortak olmamaya, dolayısıyla insan onuruna sahip çıkmaya, yetkilileri de mutlak yasak kuralını silsile yoluyla ihlal eden tüm kolluk görevlileri hakkında derhal şeffaf ve etkin soruşturma başlatmaya davet ediyoruz.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı