GİRİŞ
Geçen yıl çalışmalarımızı etkileyen en önemli etken , uygulanan ekonomik sosyal politikalara karşı toplumun emek cephesinde başlayan yaygınlaşan ve etkinliğini giderek arttıran eylemli muhalefetti. Bu muhalefeti geriletmek için hükümetin başlattığı baskılar ve bu ortamda, başta yaşam hakkı olmak üzere örgütlenme, toplanma, düşünce açıklama özgürlüğü, siyaset yapma hakkına yönelik ihlaller ortamında TİHV, siyasi partilerle, DKÖ’leriyle, sendikalarla, halkla, basın yayın kuruluşlarıyla ve resmi makamlarla ilişkilerini de geliştirmiş; etkinliklere katılmıştır. Vakfımız, geçmiş dönemlerden daha yoğun bir diyalog ortamına girmiştir. Cezaevlerine ilişkin olarak yılın ikinci yarısından sonra hızlanan tartışmalar ve yıl sonuna doğru başlayan açlık grevleri, ölüm oruçları ve 20 cezaevinde yaşanan ve 32 kişinin ölümüne yol açan operasyonlar hem Dokümantasyon Merkezimizin hem de bazı Tedavi Merkezlerimizin çalışmalarının yükünü önemli ölçüde arttırmıştır. Bir grup siyasi parti, sendika, meslek örgütü, DKÖ yöneticileriyle birlikte Ankara Sincan F tipi cezaevi inceleme amacıyla gezilmiş ve görüşlerimiz ortak bir basın açıklamasıyla kamuoyuna duyurulmuştur.
2000 yılı 57. Hükümetin İnsan Haklarından sorumlu Devlet Bakanlığınca (İHSDB) düzenlenen Bölge Toplantıları, 2 kasım 2000 tarihinde yayınlanan İnsan Hakları Kurullarının Görev, Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelikle oluşturulan İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları toplantıları, cezaevlerindeki olaylar sırasında diğer örgütlerle birlikte Adalet Bakanı ile olan görüşmeler, İHSDB’nın evrensel Bildirgenin yıldönümü resmi etkinliğine çağrılmamız, geçmiş yıllara oranla yönetim organlarıyla da merkezi ilişkilerimizi arttırmıştır. Bu ilişkiler, bazı toplantılara katılma ve Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk ile İHSDB Rüştü Kazım Yücelen ile doğrudan ve telefonla görüşme biçiminde olmuştur. Ancak TİHV Yönetim Kurulu, il ve ilçe kurulları toplantılarına katılmama kararını almış bulunmaktadır.
2000 yılı çalışmalarımız, Türkiye’nin dünya ilişkilerinde önemli gelişmelerin olduğu bir ortamda gerçekleşti. 57. Hükümetin IMF ve Dünya Bankasıyla ilişkilerinin toplumda oluşturduğu tepkiler, 8 kasımda Katılım Ortaklığı Belgesinin ve 13 aralık 1999 tarihli Helsinki toplantısında Türkiye’nin adaylık statüsünün kabulünden sonra siyasi kriterler çerçevesinde yoğunlaşan Kıbrıs sorunu, azınlıklar sorunu, anadili ve Kürtçe TV tartışmaları, AB’nin ve bazı ülkelerin parlamentolarında gündeme gelen Ermeni soykırım iddialarının yarattığı gerginlikler, Türkiye gündemini önemli ölçüde belirlemiştir. Bu gündem TİHV’nin da çalışmalarını etkilemiş ve AB’nin, Avrupa Konseyinin, Birleşmiş Milletlerin, Avrupa ülkeleri Hükümetlerinin, Büyükelçiliklerinin, Parlamentolarının, Politikacılarının, Uluslararası İnsan Hakları kuruluşlarının, yabancı gazete radyo ve televizyonlarının temsilcileriyle ilişkilerimizi sıklaştırmış ve sayısını arttırmıştır.
Geçen bir yıllık dönemde Vakıf çalışmalarında nicel ve nitel gelişmeleri olanaklı kılacak düzenlemelerin yapılması gündeme gelmiş, Vakıf ortamında ve yönetim kurulunda görüşülerek gerekli kararlar üretilmiştir. Tedavi hizmetlerinin kalitesinin yükseltilmesi, daha verimli kılınması için alınan kararlar uygulamaya başlanmıştır. Dokümantasyon Merkezinin günlük aylık yıllık rapor üretimi gözden geçirilmiş, kadroları yeniden belirlenmiştir. Vakıf merkezinde Yönetim Kurulu Başkanının sürekli bir kadro kapsamında çalışması kabul edilmiş, bu yeni düzenleme çerçevesinde Vakıf Müdürlüğü kadrosu kaldırılmıştır.
İstanbul’da satın alınan binanın onarım ihalesi yapılmış ve bina tamamlanma aşamasına gelmiştir. Bina tedavi hizmetlerinin yapılabilmesini sağlayacak bir programa göre düzenlenmiştir. Vakıf merkezi için de Ankara’da uygun bir mekanın sağlanması için çalışmalar devam etmektedir.
Vakıf kurucu üyemiz Mahmut Tali Öngören’i anma etkinliklerine katıldık. TİHV olarak . değerli dostumuzun anısına bir kitabı yayına hazırladık.
Vakfımızın en yakın çalışma ortamları olan TTB ve İHD ile ortak etkinlikler düzenledik. İzmir’de TTB, TİHV ve Uluslararası Sağlık ve İnsan Hakları Örgütleri Federasyonu (İFHHRO) ile ortak bilimsel etkinliği (polis müdahalesi nedeniyle yapılamamıştır.) örgütledik. İHD ile birlikte düzenlenen geleneksel İnsan Hakları Konferansı ile 10 Aralık etkinliklerini ayrıca belirtmekte yarar vardır. Geçen yıl Vakıf merkezinin ve Temsilciliklerimizin diğer örgütlerle birlikte katıldığı toplantı, basın açıklaması, resmi toplantı, ziyaret vb etkinliklerin yanında ilk kez olmak üzere Evrensel Bildirgeyi halka doğrudan Ankara Kızılay’da dağıtmak suretiyle merkezde de eylem biçimlerimizi çoğalttık ve halkla sokakta da buluştuk.
İzmir Temsilciliğimizden arkadaşlarımız, Günseli Kaya ve Alp Ayan’ın Ankara Ulucanlar Cezaevinde öldürülen bir kişinin cenazesinin kaldırılması sırasında gözaltına alınmalarından sonra haklarında dava açılmış ve dört ay kadar tutuklu kalmışlardır. Bu süreç içerisinde Veli Lök ile Yavuz Önen’in yaptığı açıklamalar hakkında da dava açılmıştır. Davalar devam etmektedir. Cezaevlerindeki olayların yoğun olarak yaşandığı süre içerisinde genel olarak insan hakları savunucuları ve özel olarak İHD, bazı gazeteler ve TV kanallarında hedef alınarak yıpratılmak istenmiştir. Anadolu Ajansının yalan haberi bahane edilerek İHD’ye karşı yeni bir baskı süreci başlatılmıştır. İHD’nin kapatılması istemiyle başlayan bu yeni dönemde Vakfımız gerekli dayanışmayı gösterecektir.
Uluslararası çalışmalarımız çerçevesinde çok önemli bir belgenin hazırlayıcıları arasında yer aldık. Türkçe basımı TİHV tarafından yapılan ve İstanbul Protokolü adıyla BM’nin de el kitabı olarak kabul edilecek olan bu çalışma hakkında ilgili arkadaşlarımız ayrıntılı bilgiyi vereceklerdir.
Gözlemci üye statüsüyle ilişkide olduğumuz FİDH’in Fas’ta yapılan Genel Kuruluna, ayrıca IRCT Genel Kuruluna katıldık. Vakıf merkezinden ve temsilciliklerinden yurtdışındaki etkinliklere katılan arkadaşlarımız bu çalışmalarını ayrıca sunacaklardır.
Vakfımız, geçen yıl işkence mağdurlarına Hukuksal Yardım projesinin hazırlık çalışmalarını tamamlamıştır. Projenin 2001 yılında başlaması planlanmıştır. Uzun yıllar başlatmayı 5 tasarladığımız işkenceye uğrayan çocuklara yönelik Sosyal Destek Projesi de başlamış bulunmaktadır.
Cezaevleri sorunu gündemde önemli bir yer tutarken Yılmaz Güney Vakfı ile Duvar filminin hazırlanmasına ilişkin bir dokümanter film gösterisini AST salonlarında geçekleştirdik.
Etkinliklerimizin çokluğu nedeniyle onları ayrı listelerde vermeyi daha uygun bulduk. Bu listeler, Çalışma Raporumuzun ekindedir. Vakıf çalışmalarını daha kapsamlı anlatma amacıyla Proje Koordinatörlerimiz ve Temsilcilerimiz çalışmalarını ayrıca sunacaklardır.
Tedavi projemize Avrupa Komisyonundan iki yıllık, İsveç Kızılhaç Örgütünden de üç yıllık finansman desteği kararı çıkmıştır.
Geçen bir yıllık dönemde Vakfın çalışmalarına katkıda bulunmuş olan tüm çalışanlara Yönetim Kurulu üyelerine, gönüllülerimize ve bizi destekleyen dostlarımıza teşekkür ediyor, Genel kurulun başarılı geçmesini diliyorum.
Yavuz Önen
TİHV Yönetim Kurulu Başkanı