“Sivil Toplumun Katılımından” Ne Anlıyorsunuz?
1 Eylül 2008 tarihinde, hükümet tarafından hazırlanan “Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı (Taslak)” başlığını taşıyan metin, aralarında Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın da (TİHV) bulunduğu 84 sivil toplum örgütüne gönderilmiş ve 15 gün içinde metni değerlendirilmeleri ve görüş bildirmeleri istenmişti.
Türkiye’nin önümüzdeki 4 yıl içerisinde AB’ye üyelik sürecinde yapmayı öngördüğü 100’ün üzerinde yasa değişikliğini, 300’den fazla tüzük ve yönetmelik gibi ikincil düzenlemeleri içeren bu 410 sayfalık, geniş kapsamlı metnin, insan haklarına ilişkin bölümleri Vakfımızın ilgili birimlerince öngörülen sürenin elverdiği ölçüde değerlendirilmiş ve görüşlerimiz raporlaştırılarak 15 Eylül 2008 tarihinde başta Sayın Ali Babacan olmak üzere, ilgili kurumlarla ve kamuoyuyla paylaşılmıştı.
Ayrıca Başkanımız Yavuz Önen, taslak metin üzerine görüşlerimizi, 24 Ekim 2008’de Dışişleri Bakanı ve Başmüzakereci Ali Babacan ve bazı sivil toplum kuruluşlarının başkanlarının katıldığı, ulusal program taslağı üzerine istişare toplantısında da dile getirme fırsatını bulmuştur. Basın mensuplarının Sayın Bakan Ali Babacan’ın konuşmasından sonra salondan bizzat Sayın Bakan tarafından çıkmaya davet edildiği ve böylece STK temsilcilerinin görüşlerinin kamuoyuna basın aracılığıyla ulaşmasının engellendiği bu toplantıda, diğer STK temsilcileri de, değerli ve önemli katkılarda bulunmuşlardır.
Bütün bu görüş alışverişine rağmen 30 Aralık 2008 tarihinde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından onaylanan ve kamuoyunun bilgisine sunulan 3. Ulusal Program, ne yazık ki insan hakları alanında taslak metinden hiçbir farklılık göstermemektedir; dahası tek bir sözcük bile değiştirilmemiştir. Taslak metin üzerine olan görüşlerimizin ve önerilerimizin hiçbirinin göz önünde bulundurulmamış olmasından dolayı üzüntü duymaktayız.
3. Ulusal Program’ın 2. sayfasında “sivil toplumun katılım sürecine katkısı büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda sivil toplum örgütleri, tarama toplantılarının sonuçları hakkında bilgilendirilmektedir. Ayrıca müzakereye açılacak fasıllar hakkında ülkemiz tarafından hazırlanan müzakere pozisyon belgesinin kaleme alınmasına yönelik çalışmalar sırasında sivil toplum örgütlerinin de görüşlerine başvurulmaktadır” denmektedir. STK’ların görüşlerine başvurulduğu kısmen doğrudur ancak onların görüşlerinin hazırlanan metne hiç bir şekilde yansımaması, büyük önem taşıdığı ileri sürülen “sivil toplumun katılım sürecine katkısının” ne olduğu sorusunu akla getirmektedir. Daha açık bir ifade ile “Katılımcı demokrasi”yi gerçekleştirmek için çaba sarf ettiğini ileri süren hükümet (3. Ulusal Program, s. 1), tüm iyi niyetli çabalarımıza karşın, bugüne kadar sıklıkla yaptığı gibi, bir kez daha STK’ları görüntüyü kurtarmak için kullanma girişiminde bulunmuştur.
Bu durumda Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) hazırladığı “Üçüncü Ulusal Program’ın Taslak Metnine İlişkin Değerlendirme Raporu” yeni gelişmelerin ışığında daha da güncellik ve gerçeklik kazanmıştır.
Saygılarımızla,
Yavuz Önen
Türkiye İnsan Hakları Vakfı Başkanı