TİHV ve SPoD’tan Onur Yürüyüşü Gözlem Raporu:
Keyfi Gözaltı, İşkence, Gerçekdışı Tutanak
Raporu indirmek için lütfen tıklayın…
Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Sosyal Politika, Cinsiyet Kimliği ve Cinsel Yönelim Çalışmaları Derneği (SPoD), 30 Haziran 2024 tarihinde gerçekleşen 22. İstanbul Onur Yürüyüşü’ne ilişkin gözlemlerini raporlaştırdı. Rapora göre, yaklaşık 8 saat keyfi biçimde özgürlüklerinden mahrum bırakılan kişiler, işkence ve diğer kötü muameleye maruz bırakıldılar. Emniyet ise gerçeğe aykırı tutanak hazırladı.
Cinsiyet kimliği ve cinsel yönelim kaynaklı ayrımcılık, şiddet ve nefret suçlarına karşı düzenlenen Onur Yürüyüşleri 2015 yılından bugüne İstanbul’da Valilik kararları ve kolluk müdahalesiyle engellenmek isteniyor. LGBTİ+’lar, tüm bu engellemelere rağmen İstanbul 22. Onur Yürüyüşü’nü 30 Haziran 2024 tarihinde İstanbul Kadıköy’de gerçekleştirdiler. Yürüyüşü gözlemleyen SPoD ve TİHV, gözlem ve tespitlerini raporlaştırıp kamuoyuyla paylaştılar.
NEFRET SÖYLEMİ İDARENİN DİLİNDE
Rapora göre, LGBTİ+’ları hedef alan nefret söylemi resmi kurumların metinlerine de yansıdı. İstanbul Valiliği’nin sosyal medyadan duyurduğu tedbir kararı, Kadıköy Kaymakamlığı’nın gözaltılardan sonra avukatlara gösterilen yasaklama kararı ve emniyetin hazırladığı olay tutanağının incelendiği raporda, sözkonusu metinlerin tamamında LGBTİ+’lara yönelik nefret söylemi içeren ve LGBTİ+’ların barışçıl toplanma haklarını kullanmalarını kriminalize etmeye yönelik ifadeler tespit edildi.
‘SANAL DEVRİYE’ İTİRAFI
Raporda, Kadıköy İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün “Olay Tutanağı”nda yer alan ifadelerin gerçeği yansıtmadığına dikkat çekildi. 11 kişi gözaltına alındıktan yaklaşık bir buçuk saat sonra hazırlanan tutanağa göre, gözaltı öncesinde kişilere “Dağılın” anonsu yapıldığı ve kaymakamlık kararının tebliğ edildi. Ancak rapora göre, gözlemci kurumlar SPoD ve TİHV yasa gereği yapılması gereken bu işlemlerin hiçbir şekilde yerine getirilmediğini tespit ettiler.
Gözlemci kurumların diğer bir tespiti de, Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) iptal kararına rağmen “sanal devriye” uygulamasının herhangi bir savcılık emri olmadan, “tedbiren” gerçekleştirildiğinin sözkonusu olay tutanağında itiraf edildiği. AYM, 19 Şubat 2020 tarihli kararıyla polisin “sanal devriye” olarak anılan araştırmayı yapmasına imkan veren 2559 sayılı Polis Vazife ve Sâlahiyet Kanunu’nun Ek 6. Madde’nin 18. fıkrasını iptal etmişti.
ÇOCUKLARA TERS KELEPÇE
Gözaltına alınan 11 kişinin Onur Yürüyüşü tamamlandıktan sonra gözaltına alındığının emniyet tarafından hazırlanan tutanak ile de sabit olduğu belirtilen raporda, gözaltına alınan üç kişinin 18 yaşın altında olduğu paylaşıldı. Kimlik tespiti sırasında yaşları öğrenilmesine rağmen bu kişilerin Çocuk Koruma Kanunu’na aykırı olarak ters kelepçelendiği ve kelepçelerinin açılmadığı belirtildi.
Gözaltına alınan diğer 8 kişinin de ters kelepçelendiği paylaşılan raporda, sıkı ve/veya ters kelepçelemenin bir cezalandırma yöntemi olarak kullanıldığı tespitine yer verildi. Kişilerin gözaltı sırasında su ve yemek gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmadığı ifade edilen raporda, gözaltına alınan 8 kişinin tam olarak 7 saat 54 dakika boyunca özgürlüklerinden keyfi şekilde mahrum bırakıldıkları paylaşıldı.