ÖNSÖZ
2018, Türkiye’de her alanda insan hakları ve demokrasi sorununun daha da ağırlaştığı bir yıl oldu.
Türkiye, 2018 yılının ilk yarısını 15 Temmuz 2016’daki darbe girişiminin ardından ilk kez 21 Temmuz 2016’da ilan edilen ve yedi kez uzatılan Olağanüstü Hâl (OHAL) yönetimi altında geçirdi.
Bu koşullar altında, Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) 20 Ocak 2018 tarihinde Suriye’nin Afrin bölgesine yönelik bir askeri harekât başlattı. Böylelikle başta yaşam hakkı olmak üzere ifade özgürlüğünden, toplantı ve gösteri özgürlüğüne kadar çok çeşitli ve yoğun hak ihlallerinin yaşandığı ve etkisi yıl boyu devam eden bir süreç de başlamış oldu.
24 Haziran 2018 tarihinde yapılan genel seçimler ile birlikte Türkiye’de rejim değişikliği oldu ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildi. Seçimlerin hemen ardından 18 Temmuz 2018 tarihinde ise OHAL kaldırıldı. Ancak OHAL’in kaldırılması, bekleneceği gibi, insan hakları ve demokrasi alanında yaşanmakta olan geriye gidişin sona ermesi anlamına gelmedi. Aksine, Cumhurbaşkanı tarafından 31 Temmuz 2018 günü onaylanarak yürürlüğe giren 7145 sayılı “Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile OHAL, tüm sonuçlarıyla birlikte kalıcı hâle getirilmiş oldu.
Bu bağlamda, başta yaşam hakkı, kişi güvenliği hakkı, cezaevleri, örgütlenme özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri özgürlüğü gibi hak kategorilerinde yaşanan ihlallere, yanı sıra barış imzacısı akademisyenler hakkında açılan davaların ve darbe girişimi sonrası yaşanan gözaltı, tutuklama ve yargılamaların seyrine baktığımızda resmiyette kaldırılmış olsa bile OHAL uygulamalarının yıl boyu fiilen nasıl ve ne ölçüde kalıcılaştığına şahitlik ettik.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı Dokümantasyon Merkezi tarafından hazırlanan “2018 İnsan Hakları Raporu”nun takip eden sayfalarında bu süreçleri tüm ayrıntıları ile görebilmek mümkün. Rapor’un yüzlerce sayfayı bulmuş olması bile tek başına hak ve özgürlükler açısından ne kadar zorlu bir yıl geçtiğinin göstergesidir.
TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VAKFI DOKÜMANTASYON MERKEZİ