Gözlem Raporu: Cumartesi Anneleri/İnsanları 972. Hafta Buluşması

Cumartesi Anneleri/İnsanları, beş buçuk yıl sonra ilk kez herhangi bir engelleme ile karşılaşmadan Galatasaray Lisesi önünde açıklama yaptılar ve ardından karanfillerini Galatasaray Meydanı ile buluşturdular. Gözlemci kurumlar, bu olumlu gelişmeye rağmen Anayasa Mahkemesi’nin kararlarının tam olarak uygulanmadığını ve Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarının halen kısıtlandığını kaydettiler.

Fotoğraf: Hayri Tunç

Raporun Tam Metnine Ulaşmak için Lütfen Tıklayın… 

İnsan hakları örgütleri, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 972. hafta buluşmasına dair gözlemlerini raporlaştırdı. Rapora göre; Cumartesi Anneleri/İnsanları, 25 Ağustos 2018 tarihinde düzenlenen 700. hafta buluşmasının ardından beş buçuk yıl sonra ilk kez engellenmeden ve gözaltına alınmadan Galatasaray Lisesi önünde açıklama yaptılar ve karanfillerini Galatasaray Meydanı ile buluşturdular. Bu olumlu gelişmeye rağmen, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın buluşmalarına yönelik kısıtlamalar devam ettiği için AYM kararları tam olarak uygulanmadı.

Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın zorla kaybedilen yakınları için adalet ve hakikat talebiyle 1995 yılından bu yana her hafta bir araya geldikleri Galatasaray Meydanı’nda buluşmaları, 25 Ağustos 2018 tarihindeki 700. hafta buluşmasına yönelik polis müdahalesinden bu yana engelleniyor. Anayasa Mahkemesi’nin, 700. hafta buluşmasına yönelik polis müdahalesinin toplantı ve gösteri özgürlüğünün ihlali anlamına geldiğine hükmeden iki ayrı kararı, bu durumu halen tam olarak değiştirmedi.

AYM kararlarının ardından 8 Nisan 2023 tarihindeki 941. hafta buluşması için Galatasaray Meydanı’na çıkmak isteyen kayıp yakınları ve hak savunucuları, İstanbul Valiliği’nin 24 Kasım 2022 tarih ve 2022/1 Sayılı Valilik Genel Emri ve Beyoğlu Kaymakamlığı’nın bu emre dayanan yasaklama kararları gerekçe gösterilerek 4 Kasım 2023 tarihindeki 971. hafta buluşmasına kadar engellendi ve 29 hafta işkence ve diğer kötü muamele eylemlerine maruz bırakılarak gözaltına alındı.

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), Hakikat Adalet ve Hafıza Çalışmaları Derneği (Hafıza Merkezi), Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ve Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA), kayıp yakınlarına yönelik engellemeleri her cumartesi gözlemleyip raporlaştırıyor. Önceki raporlara ulaşmak için lütfen tıklayın…

Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 11 Kasım 2023 tarihinde gerçekleşen 972. hafta buluşmasına ilişkin hak örgütlerinin hazırladığı raporda öne çıkan tespitler şunlar oldu:

• Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın hakikat ve adalet taleplerini dile getirmek için buluşma mekanı haline getirdikleri Galatasaray Meydanı, meydana yakın noktalar ve meydana çıkan bazı sokaklara saatler önce polis ekipleri konuşlandırıldı.
• İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi’nin bulunduğu sokaktaki polis varlığının, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın buluşma saatine doğru giderek arttığı gözlemlendi. Derneğin bulunduğu sokaktaki yoğun polis varlığının, İHD İstanbul Şubesi tarafından her cumartesi günü 13.30’da gerçekleştirilen “F Oturumu” sonlanana kadar devam ettiği gözlemlendi.
• Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’na İstiklal Caddesi üzerinden yürümesine müsaade edilmediği, kayıp yakınlarının polis eşliğinde farklı bir güzergahtan meydana gittiği gözlemlendi.
• Galatasaray Lisesi önünde açıklama yapan Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın, ellerindeki karanfilleri Galatasaray Meydanı’na demir bariyerler arkasından bıraktığı görüldü.
• Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik herhangi bir engellemenin olmadığı ve Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın gözaltına alınmadığı haftada buluşmanın toplamda sekiz dakika sürdüğü ve bu sekiz dakikalık süre içerisinde, İstiklal Caddesi, Galatasaray Meydanı ve çevresinde hayatın olağan akışının, yaya-araç trafiğinin ve bölge esnafının çalışmasının olumsuz şekilde etkilenmediği gözlemlendi.
• Yapılan açıklamanın ve karanfillerin meydana bırakılmasının ardından Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın İHD İstanbul Şubesi’ne kalabalık bir polis grubu eşliğinde ve farklı bir güzergahtan gittiği gözlemlendi.
• Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 11 Kasım’daki 972. hafta buluşmasından bir gün önce (10 Kasım) İHD Eş Genel Başkanı Eren Keskin’i arayan polis memurları, Beyoğlu Kaymakamlığı’nın kararı uyarınca buluşmanın yasaklandığını bildirmişlerdir. Bu bildirim ve tüm çabalara rağmen böyle bir yasaklama kararına ulaşılamamıştır.

Raporun Tam Metnine Ulaşmak için Lütfen Tıklayın…

AYM’nin Kararlarının Uygulanma Durumuna İlişkin Gözlemci Kurumların Değerlendirmeleri:

Önceki haftaların aksine Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 972. hafta buluşması polis tarafından engellenmemiş ve Cumartesi Anneleri/İnsanları, 25 Ağustos 2018 tarihinden bu yana ilk kez açıklama yapabilmişlerdir. Beş buçuk yıl sonra ilk kez Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik bir engelleme olmasa da aşağıda belirtilen nedenlerden dolayı AYM’nin Maside Ocak Kışlakçı ve Gülseren Yoleri kararlarının uygulandığını söylemek mümkün değildir.

• AYM^[1] ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin^[2] içtihatlarına göre bir toplantının kısıtlanması kavramı, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılması öncesinde, sırasında ve sonrasında yapılan müdahaleleri kapsamaktadır. Bu bağlamda, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 972. hafta buluşmasının kolluk tarafından kısıtlandığı tespit edilmiştir. Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın yapmak istedikleri basın açıklaması öncesinde, sonrasında ve hatta basın açıklaması sırasında gözetim altında tutuldukları ve hakkın kullanımına yönelik müdahalelere maruz bırakıldıkları gözlemlenmiştir.
• Bilindiği gibi Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın buluşmaları, Galatasaray Meydanı’nda zorla kaybedilen yakınlarının akıbetine ilişkin basın açıklaması yapmaktan ibarettir. Kolluk tarafından Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın İstiklal Caddesi üzerinden yürümesinin engellenmesi, basın açıklamasına katılacak kişi sayısının kolluk tarafından belirlenmesi barışçıl toplantı ve gösteri hakkı ile birlikte seyahat özgürlüklerine de bir müdahale niteliği taşımaktadır.
• Bu tarz müdahale ve kısıtlamalar, AYM’nin işaret ettiği gibi^[3] Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın zorla kaybedilen yakınlarının akıbetine ilişkin kamuoyunda farkındalık oluşturmaya yönelik çalışmalarını da olumsuz şekilde etkilemektedir. Dahası, bu tarz müdahale ve kısıtlamalar, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın “saygı ile karşılanması gereken” faaliyetlerinin kriminalize edilmesi çabasının devamı niteliğindedir. Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik önceki haftalardaki engelleme ve müdahaleler ile birlikte düşünüldüğünde bu hafta gözlemlenen kısıtlama ve müdahaleler, kolluğun Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik müdahalelerinin farklılaşarak devam ettiğini göstermektedir.

Hukuki Duruma İlişkin Ek Notlar:

Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 25 Ağustos 2018 tarihinde düzenlenen 700. hafta buluşmasının Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından yasaklanmasının ve polisin sert müdahalesinin Anayasa’nın 34. maddesince garanti altına alınan “toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının” ihlali olduğuna dair iki ayrı karar verdi. AYM, o gün gözaltına alınanlar arasında bulunan ve Cumartesi Anneleri’nden/İnsanları’ndan Maside Ocak Kışlakçı başvurusunda oy çokluğuyla aldığı kararının “yeni ihlallerin önlenmesi için” Beyoğlu Kaymakamlığı ve Adalet Bakanlığı’na; 700. hafta buluşmasına katılan İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şube Başkanı Gülseren Yoleri başvurusunda oy birliği ile aldığı kararının ise Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine karar verdi.

Polis müdahalesine dayanak olan yasaklama kararında 700. hafta buluşması için bildirim yapılmamış olması gerekçe olarak öne sürülmüştü. AYM, kararında toplantı ve gösterilere yönelik müdahalenin zorunlu bir toplumsal ihtiyacı karşıladığının ve orantılı olduğunun ispatının gerektiğini hatırlattı. İdari makamların toplantı ve gösteri yürüyüşlerini otomatik olarak yasaklama yoluna gitmek yerine bu hakkın etkin kullanımını sağlamaya yönelik pozitif yükümlülükleri olduğunu hatırlatan AYM, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 1995 yılından bu yana barışçıl bir toplanma gerçekleştirdiğine dikkat çekerek idarenin bu etkinliğin yapılacağına ilişkin olarak önceden bilgisi olmadığını iddia edemeyeceğine karar verdi. Buna ek olarak AYM, Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın “gözaltında kaybedilen yakınlarının bulunması ve kamuoyunda farkındalık yaratılması için oturma eylemi düzenlemek istemesinin demokratik bir toplumda saygı ile karşılanması gerektiği” tespitinde bulundu.

Cumartesi Anneleri/İnsanları, AYM’nin Maside Ocak Kışlakçı kararının ardından ilk kez 8 Nisan 2023 tarihinde düzenlenmesi planlanan 941. hafta buluşması için Galatasaray Meydanı’na çıkmak isterken polis tarafından engellenerek gözaltına alınmıştı. O haftadan bu yana 13 Mayıs Cumartesi günü hariç her cumartesi, barışçıl eylemlerini gerçekleştirmek için Galatasaray Meydanı’na çıkmaya çalışan Cumartesi Anneleri/İnsanları, 4 Kasım 2023 tarihine denk gelen 971. hafta buluşmasına kadar engellendi ve 29 hafta işkence ve diğer kötü muamele eylemlerine maruz bırakılarak gözaltına alındı.


Haftalardır devam eden sistematik engellemelere rağmen Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın buluşmalarına yönelik İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan soruşturmaların yedisinde kovuşturmaya yer olmadığına dair kararlar (takipsizlik kararları) verildi. 941, 943, 949 ve 952. hafta buluşmalarına yönelik başlatılan soruşturmalarda verilen takipsizlik kararları Cumartesi Anneleri/İnsanları’nın avukatlarına tebliğ edildi.

• 8 Nisan 2023 tarihine denk gelen 941. hafta buluşmasında gözaltına alınan 15 kişi hakkında açılan soruşturmayı sonlandıran soruşturma savcısı, Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 13 Haziran 1998 tarihli ve 1998/270 sayılı (1998/8-168 Esas) kararına atıfta bulunarak, “2911 sayılı yasanın 28/1, 32/1 maddesinde düzenlenen direnme suçu açısından; suçun yasal olarak oluşabilmesi için 3 şartın birlikte gerçekleşmesi gerektiği, bunların kanuna aykırı toplantı ve gösteriye katılmak, dağılma yönünde kolluk kuvvetlerinin ihtarı ve ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme unsurlarının olduğu, bu üç unsurdan toplantıya katılma şartı gerçekleşmesine rağmen diğer iki unsurun şüpheliler açısından oluştuğunun söylenemeyeceği, […] dosya içerisinde mevcut olan ve şüphelilerin toplantıya katıldığını gösteren tutanaktan herhangi bir kolluk görevlisinin uyarı ve müdahalesinin anlaşılamadığı, ihtardan sonra dağılmaları için ne kadar süre beklenildiğine yönelik bir belirleme olmadığının anlaşıldığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi. Savcı, 22 Mayıs 2023 tarihli kovuşturmaya yer olmadığına dair kararında AYM’nin vermiş olduğu ihlal kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadı.
• 22 Nisan 2023 tarihine denk gelen 943. hafta buluşmasında gözaltına alınan 17 kişi hakkında açılan soruşturmayı sonlandıran soruşturma savcısı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2022/586 sayılı (2021/6251 Esas) kararına atıfta bulunarak, “2911 sayılı yasanın 28/1, 32/1 maddesinde düzenlenen direnme suçu açısından; suçun yasal olarak oluşabilmesi için 3 şartın birlikte gerçekleşmesi gerektiği, bunların kanuna aykırı toplantı ve gösteriye katılmak, dağılma yönünde kolluk kuvvetlerinin ihtarı ve ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme unsurlarının olduğu, soruşturmaya konu olayda şüphelilerin eylemlerinin ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme şeklindeki suçun unsuru oluşturmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi. Savcı, 13 Temmuz 2023 tarihli takipsizlik kararında AYM’nin vermiş olduğu ihlal kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadı. 
• 27 Mayıs 2023 tarihine denk gelen 948. hafta buluşmasında gözaltına alınan 16 kişi hakkında açılan soruşturmayı sonlandıran soruşturma savcısı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2022/586 sayılı (2021/6251 Esas) kararına atıfta bulunarak, “2911 sayılı yasanın 28/1, 32/1 maddesinde düzenlenen direnme suçu açısından; suçun yasal olarak oluşabilmesi için 3 şartın birlikte gerçekleşmesi gerektiği, bunların kanuna aykırı toplantı ve gösteriye katılmak, dağılma yönünde kolluk kuvvetlerinin ihtarı ve ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme unsurlarının olduğu, soruşturmaya konu olayda şüphelilerin eylemlerinin ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme şeklindeki suçun unsuru oluşturmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi. Savcı, 19 Eylül 2023 tarihli takipsizlik kararında AYM’nin vermiş olduğu ihlal kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadı. 948. haftada 18 kişinin gözaltına alındığı Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından hazırlanan “yakalama tutanağı”, ifade tutanakları ve gözlem raporu ile sabit olmasına rağmen 16 kişi hakkında takipsizlik kararı veren savcı, kararın giriş bölümünde o hafta gözaltına alınan Özge Bakır Efe ve İkbal Eren’e yer vermedi.
• 3 Haziran 2023 tarihine denk gelen 949. hafta buluşmasında gözaltına alınan 13 kişi hakkında açılan soruşturmayı sonlandıran soruşturma savcısı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 11 Mayıs 2023 tarih ve 2023/3774 sayılı (2021/4717 Esas) kararına atıfta bulunarak, “kolluk güçleri tarafından zor kullanılmaya başlanıldıktan sonra şüphelilerin dağılmamakta ısrar ettiklerine (pasif direnişi aşacak nitelikte itme, vurma vb davranışlarla) dair kamu davası açmaya yeter şüphe oluşturacak nitelikte delil bulunmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi. Savcı, 19 Eylül 2023 tarihli takipsizlik kararında AYM’nin vermiş olduğu ihlal kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadı. 
• 24 Haziran 2023 tarihine denk gelen 952. hafta buluşmasında gözaltına alınan 13 kişi hakkında açılan soruşturmayı sonlandıran soruşturma savcısı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 11 Mayıs 2023 tarih ve 2023/3774 sayılı (2021/4717 Esas) kararına atıfta bulunarak, “kolluk güçleri tarafından zor kullanılmaya başlanıldıktan sonra şüphelilerin dağılmamakta ısrar ettiklerine (pasif direnişi aşacak nitelikte itme, vurma vb davranışlarla) dair kamu davası açmaya yeter şüphe oluşturacak nitelikte delil bulunmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi. Savcı, 19 Eylül 2023 tarihli takipsizlik kararında AYM’nin vermiş olduğu ihlal kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadı.
• 8 Temmuz 2023 tarihine denk gelen 954. hafta buluşmasında gözaltına alınan 31 kişi hakkında açılan soruşturmayı sonlandıran soruşturma savcısı, Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2022/586 sayılı (2021/6251 Esas) kararına atıfta bulunarak, “2911 sayılı yasanın 28/1, 32/1 maddesinde düzenlenen direnme suçu açısından; suçun yasal olarak oluşabilmesi için 3 şartın birlikte gerçekleşmesi gerektiği, bunların kanuna aykırı toplantı ve gösteriye katılmak, dağılma yönünde kolluk kuvvetlerinin ihtarı ve ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme unsurlarının olduğu, soruşturmaya konu olayda şüphelilerin eylemlerinin ihtara rağmen dağılmama üzerine zor kullanılmasına rağmen dağılmamakta ısrar etme şeklindeki suçun unsuru oluşturmadığı” gerekçesiyle takipsizlik kararı verdi. Savcı, 19 Eylül 2023 tarihli takipsizlik kararında AYM’nin vermiş olduğu ihlal kararlarına herhangi bir atıfta bulunmadı. Gözaltı işlemleri sırasında polisin fiziksel şiddetine maruz kalan Murat Çelik hakkında “görevi yaptırmamak için direnme” yönünden yürütülen soruşturmayı da aynı takipsizlik kararı ile sonlandıran savcı, müşteki polis memuru Ali Hıracı’nın iddia ettiği gibi yaralandığına dair herhangi bir görüntü kaydı olmadığını ve Murat Çelik’in gösterdiği direncin “pasif direnme” olarak değerlendirilebileceğini belirterek “görevi yaptırmamak için direnme” suçunun unsurlarının oluşmadığına karar verdi.

AYM kararlarına rağmen Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın Galatasaray Meydanı’nda buluşmalarını engelleyen kolluk görevlileri hakkında her hafta suç duyurusunda bulunan Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın avukatları, 22 Nisan 2023 tarihindeki 943. hafta buluşmasına müdahale eden emniyet görevlileri hakkında da 16 Mayıs 2023 tarihinde suç duyurusunda bulundu. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı, suç duyurusu üzerine açtığı dosyayı soruşturma izni verilmesi için İstanbul Valiliği’ne gönderdi. Valilik, 2020-2022 yılları arasında Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürü olarak da görev yapmış bir ikinci sınıf emniyet müdürünü ön inceleme ve araştırma yapması için 14 Haziran 2023 tarihinde görevlendirdi. Ön inceleme ve araştırmayı 29 günde tamamlayarak raporunu 13 Temmuz 2023 tarihinde valiliğe sunan ikinci sınıf emniyet müdürü, 943. hafta buluşmasının 24 Kasım 2022 tarih ve 2022/1 Sayılı Valilik Genel Emri uyarınca yasaklandığını fakat Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın “ihtara rağmen dağılmamakta ısrar ettikleri”ni ve “orantısız güç kullanmayan” polis memurları tarafından gözaltına alındıklarını iddia etti. Dosyanın sunulduğu gün kararını veren İstanbul Valisi Davut Gül, suç duyurusuna konu emniyet görevlileri hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na soruşturma yürütmesi için izin verilmemesine karar verdi. Vali Gül ayrıca emniyet görevlileri hakkında disiplin soruşturması açılmasına gerek olmadığına kanaat getirdi ve dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verdi.

Raporun Tam Metnine Ulaşmak için Lütfen Tıklayın… 

Beyoğlu Kaymakamlığı’nın Yasak Kararına İlişkin Ek Notlar:

Cumartesi Anneleri/İnsanları, AYM’nin Maside Ocak Kışlakçı kararının ardından ilk kez 8 Nisan 2023 tarihinde gerçekleştirdikleri 941. hafta buluşması için Galatasaray Meydanı’na çıkmış ve polis engeliyle karşılaşarak gözaltına alınmıştı. Cumartesi Anneleri/İnsanları, 8 Nisan gününden bu yana geçen 17 hafta boyunca, 13 Mayıs Cumartesi günü hariç her cumartesi günü barışçıl eylemlerini gerçekleştirmek için Galatasaray Meydanı’na çıkmaya devam etti. Gözlemci kurumlar, 944. haftadan itibaren ortak gözlem yapmaya başladı. Ortak gözlem yapılan süreçte, AYM’nin Maside Ocak Kışlakçı kararına rağmen gerçekleşen engellemelere dayanak olarak gösterilen yasaklama kararlarına ilişkin ek not ve değerlendirmelerimiz şu şekildedir:

• 947. hafta’ya kadar İstanbul Valiliği veya Beyoğlu Kaymakamlığı’nın herhangi bir yasaklama kararı tespit ve beyan edilmedi.
• Ancak, 947. hafta’da gözaltı sonrasında kolluk tarafından tutulan kimlik tespit tutanağında Beyoğlu Kaymakamlığı’nın 12 Mayıs 2023 tarihli toplantı ve gösteri yürüyüşü yasaklama kararı ifadesi yer aldı.
• 948. hafta ile 949. hafta’larda ise gözaltı sonrasında kolluk tarafından tutulan kimlik tespit tutanağında Beyoğlu Kaymakamlığı’nın 22 Mayıs 2023 tarihli toplantı ve gösteri yürüyüşü yasaklama kararı ifadesi yer alıyordu. 948. hafta’da ifade işlemleri için gidilen Güvenlik Şube’de avukatlara “Beyoğlu Kaymakamlığı’nın 22 Mayıs 2023 tarihli toplantı ve gösteri yürüyüşü yasaklama kararı” olduğu belirtilerek bir yazı gösterildi. Bu yazının içeriğinde, Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü tarafından Beyoğlu Kaymakamlığı’ndan Taksim Meydanı ve çevresi ile İstiklal Caddesi üzerinde tüm toplanma, basın açıklaması ve benzeri etkinliklerin 15 gün süreyle yasaklanması talebinde bulunuyordu. Bu talebin kaymakamlık tarafından kabul edildiğine dair ıslak imzalı bir onay bulunmuyordu.
• 950. hafta buluşması ise “Avrupa’nın kulüpler bazında en prestijli organizasyonu olan 10 Haziran 2023 Cumartesi günü İstanbul’da düzenlenecek olan 2023 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali” gerekçe gösterilerek Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından alınmış olan bir günlük etkinlik yasaklama kararıyla engellendi.
• 951. hafta ve 952. hafta buluşmaları, AYM kararlarından sonra ve bu kararlara rağmen Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından doğrudan Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik alınan bir günlük yasaklama kararları ile engellendi.
• 953. hafta buluşması, önceki iki hafta olduğu gibi doğrudan Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik bir günlük yasaklama kararı ile engellendi. Bu karara, izinde olan Beyoğlu Kaymakamı Mustafa Demirelli yerine Şişli Kaymakamı Ahmet Gazi Kaya imza attı. Buna rağmen “Olur” altındaki imzada Kaya’nın Demirelli yerine “vekaleten” imza attığına dair herhangi bir ibare yer almadı.
• 953. hafta buluşmasında olduğu gibi 954. hafta buluşması da Beyoğlu Kaymakamı Mustafa Demirelli yerine Şişli Kaymakamı Ahmet Gazi Kaya’nın imza attığı Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik alınan bir günlük yasaklama kararı ile engellendi.
• 955, 956 ve 957., 958., 959. ,960. hafta, 961., 962., 963. , 964. , 965. , 966. , 967. , 968., 969. hafta ve 970. hafta buluşmaları da 951. haftadan itibaren olduğu gibi AYM kararlarından sonra ve bu kararlara rağmen Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından doğrudan Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik alınan bir günlük yasaklama kararları ile engellendi.
• 961. hafta buluşmasına ilişkin “yakalama tutanağı”nda belirtilen E-34255955-81381-2023080413541119791 sayılı yasaklama kararı ifade işlemlerine katılan avukatlara gösterilmemiştir. Ancak, “yakalama tutanağı”nda karar tarihi yer almayan söz konusu yasaklama kararının sayı numarası, 958. hafta için verilen 04.08.2023 tarihli yasaklama kararı ile aynı sayı numarasını taşımaktadır. Söz konusu yasaklama kararı bir gün süreli olup yasak da 05.08.2023 günü saat 23:59’da sona ermiştir. Beyoğlu Kaymakamlığı’nın resmî web sitesinde 26.08.2023 tarihine ilişkin bir yasaklama kararı yayınlanmamıştır. İHD İstanbul Şubesi yetkililerine, Cumartesi Anneleri/İnsanları ve hak savunucularına ya da avukatlarına da önceden bir yasaklama kararı tebliğ edilmemiştir. 961. hafta için verilmiş bir yasaklama kararı olup olmadığı bilinmediği için avukatlar, 962. hafta buluşmasında gözaltına alınanlara eşlik ettikleri sırada bu kararı bir kez daha sormuşlardır. Görüşülen emniyet amiri, kararın henüz kendisine de ulaşmadığını beyan etmiştir.
• Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın 962. hafta buluşmasına yönelik yasaklama kararı ve polis tarafından hazırlanan “yakalama tutanağı”nın incelenmesi üzerine evrakta dikkat çekici hususlar ve uyuşmazlıklar bulunduğu görüldü:
  • 24 Ağustos 2023 tarihinde yayımlanan Mülki İdare Amirleri Atama Kararnamesi ile Kocaeli ili Derince Kaymakamlığı’na atanan ve 1 Eylül 2023 tarihinde görevi bıraktığına dair mesaj yayınlayan Beyoğlu Kaymakamı Mustafa Demirelli, 2 Eylül 2023 tarihinde gerçekleştirilecek 962. hafta buluşması için Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün yasaklama talebine 31 Ağustos 2023 tarihinde “OLUR” vermiştir.
  • 2 Eylül 2023 tarihli “yakalama tutanağı”nda gözaltılara gerekçe olarak Beyoğlu Kaymakamlığı tarafından 2 Eylül tarihinde gerçekleştirilecek olan 962. hafta buluşmasına yönelik alınan 31 Ağustos 2023 tarihli ve E-34255955-81381-2023083116075051798 sayılı yasaklama kararı yerine, Beyoğlu Kaymakamlığı’nın 959. hafta buluşmasına yönelik aldığı 11 Ağustos tarihli ve 2023081113524417015 sayılı karar yazılmıştır.
  • “Yakalama tutanağı”nda ayrıca gözaltına alınanlara Beyoğlu Kaymakamlığı’nın 31 Ağustos 2023 tarihli ve E-34255955-81381-2023083116075051798 sayılı kararının değil, Beyoğlu Kaymakamlığı’nın 11 Ağustos 2023 tarihli ve 2023081113524417015 sayılı kararın tebliğ edildiği belirtilmiştir.

Raporun Tam Metnine Ulaşmak için Lütfen Tıklayın… 

Cumartesi Anneleri/İnsanları Haftalık Gözlem Raporlarına İlişkin Ek Notlar:

Türkiye İnsan Hakları Vakfı, Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlali kararının ardından Hakikat Adalet Hafıza Merkezi, Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği ve Uluslararası Af Örgütü Türkiye ile birlikte Cumartesi Anneleri’nin/İnsanları’nın her hafta Galatasaray Meydanı’nda gerçekleştirdikleri buluşmalara yönelik engellemeleri ve ortaya çıkan hak ihlallerini  Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) standartlarına riayet ederek gözlemleyip raporlaştırıyor.

Bu ortak izleme çalışmasının, Galatasaray Meydanı üzerindeki hukuki dayanaktan yoksun abluka kaldırılana kadar her hafta sürdürülmesi planlanıyor.

Gözlemci kurumlar, yetkililerin Cumartesi Anneleri’ne/İnsanları’na yönelik tutumlarının, gözaltında yakınlarını kaybedenlerin adalet ve hakikat taleplerini görünmez kılmayı amaçladığını belirtiyorlar.

Önceki gözlem raporlarını görüntülemek için tıklayın.

Dipnotlar:

^[1] Bkz. Halkevleri Derneği, Başvuru. No: 2015/9174, 7/3/2019, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2015/9174

^[2] Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 11. maddesine ilişkin Rehber,https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/Guide_Art_11_TUR

^[3] Bkz. Maside Ocak Kışlakçı Kararı Para. 26 ve Gülseren Yoleri Kararı Para. 19